ÜNİTE 9
İ.K.Y’nin fonksiyonları :İşgörenin bulunması, yerleştirilmesi,değerlendirilmesi, ücretlendirilmesi ve geliştirimesidir.
Uluslarası işletmelerde İ.K.Y süreci :İşe alma, Eğitim ve geliştirme, Performans değerlendirme, Ücret yönetimi, İşçi ve işveren ilişkileridir.
Uluslararası işletmelerde kadrolaşma politikaları :Uygun elemanı seçmek, uygun yerde çalıştırmak, bireysel ve örgütsel ihtiyaçları karşılamak
İnsan kaynağı sağlama yaklaşımları :
Etnosentrizm :Uluslararası yatırımcı ülkeden yönetici görevlendirilmesidir.
Yararları :Yeterli teknik ve yönetsel bilgi
Merkezle etkin iletişim
Kontrolü ve koordinasyonu kolaydır.
Sakıncaları : Dil, sosyo-ekonomik, politik ve yasal uyum zorluğu
Yönetici seçim, eğitim ve ailesinin geçimi maliyetlidir.
Ev sahibi ülkenin baskıları
Yönetici ailesi ve eşinin uyum sorunları
Polisentrizm :Ev sahibi ülkeden yönetici görevlendirilmesidir.Orta ve alt düzeyde yöneticilerde tercih edilir.
Yararları :Ülkedeki her türlü çevreye olan yatkınlık
Ev sahibi ülke ihtiyaçlarına çabuk cevap verebilme
Yerel yöneticilere yükselme olanağı ile motivasyon sağlanır.
Geosentrizm :Üçüncü bir ülkeden yönetici atanmasıdır.
Yararları :Yeterli uzmanlığa sahip yöneticiye ulaşma
En uygun personeli bulma
Etnosentriğe göre maliyeti düşüktür.
Regisentrizm :Bölgesel yönetici atanmasıdır.( Coğrafik, ekonomik bölge olabilir.)
Yararları :Bölgeyi iyi tanıması
Dil, din, kültür yatkınlığıdır.
Uluslararası işlemelerde dış görevlendirmede başarıyı sağlayan unsurlar :
Kişisel uyum :Özsaygı, özgüven ve iyi zihniyetli olması beklenir.
Diğerlerine uyum :İyi ilişki ve iletişim içinde olmalıdır.
Algılama kabiliyeti : Davranış şekillerini anlamaya yöneliktir.
Kültürel zorluklar :Uyum sorunları ve ev sahibi ülke ile ilişkilerine yöneliktir.
Uluslararası işletmelerde eğitim ve geliştirme :
Eğitim :Belli bir işle ilgili yetenek ve becerileri artırmak için yönetilen öğretimdir.
Geliştirme :Yöneticileri yeni görevlere veya üst düzey pozisyonlara hazırlamaktır.
Değerleme :Yöneticinin ve çalışanların yapabilecekleri ile onların kendi isteklerini yaptıklarında işletmelerin ne hissettiği arasındaki farkı belirlemeyi içerir.
Eğitim yöntemler ve prosedürleri :
Standartlaştırılmış programlar :Ucuzdur.Fakat işletmenin isteklerini tam karşılamaz.
Özelleştirilmiş programlar :Pahalıdır.Çalışanların tam ve doğru bilgiye ulaşmalarını sağlar.
Ülke dışında görevli yöneticilere verilecek eğitimler :
Kültürel eğitimler :Ev sahibi ülke kültürünü anlatmayı amaçlar.
Dil eğitimi :İngilizcenin ortak olmasından dolayı öğretilmesi gerekir.
Uyum eğitimi :Yönetici ve ailesinin günlük yaşamını kolaylaştırmaya yöneliktir.
Uluslararası işletmelerde performans değerleme :
Performans belirlenen koşullara göre bir işin yerine getirilme düzeyidir.Performans değerleme bir işletmede çalışanların belirli bir dönem içinde çalışanlarının ve yetkinliklerin önceden belirlenmiş ölçütlere göre sistemli olarak ölçülmesi ve geliştirme potansiyellerinin ortaya çıkarılmasıdır.Yanlılığı en aza indirmek için iyi geliştirilmiş performans değerleme sistemi oluşturmak gerekir.
Uluslararası işletmelerde ücret yönetimi :
Ulusal ödeme farklılıkları :Gerçek farklılıklar değişik ülkelerdeki aynı seviyedeki yöneticilerin ödemelerinden ortaya çıkar.
Uluslararası işletmelerde ücret belirleme :Pazar koşullarında rekabet edebilmek için işletmeler yöneticilerine ücret paketleri ( ikramiye, sağlık, hayat ve emeklilik sigortaları ) sunmalıdır.
Yabancı yöneticiler için ödemeler : Daha karmaşık ücret ve ödemeler sunulmaktadır.Döviz değişim oranları, yaşam standartları ve yaşam normlarından doğan farklar için çeşitli ödemeler yapılmalıdır.
ÜNİTE 10
Uluslar arası pazarlama :İşletme amaçlarına ulaşmayı sağlayacak değişimi gerçekleştirmek üzere malların, hizmetlerin , fikirlerin geliştirilmesi, fiyatlandırılması, dağıtılması ve tutundurulmasına ilişkin olarak birden çok ülkede yapılan planlama ve uygulama sürecidir.Buna başlamadan önce uluslararası pazarlara girip girmeme, hangi pazara girileceği ve nasıl hizmet verileceğidir.
Uluslar arası işletmelerin dünya pazarına yönelmesinin nedenleri :
İç pazarın durgunluğu veya doymuşluğu, yasal kısıtlamalar ve iç pazarda büyük miktarda satış ve kâr sağlamalarıdır.
Uluslar arası işletmelerin dış pazarlara açılmalarının nedenleri :
Ulaşım ve iletişimdeki gelişmeler yeni potansiyel pazarlar yaratmış ve bu yaklaşımı güncel hale getirmiştir.
Dünya pazarlarından pay alma çabaları rekabetin niteliğini ve yoğunluğunu etkilemektedir.
Uluslar arası ekonomik bütünleşmelerin yapısı ve niteliği değişmektedir. ( AB, EFTA gibi. )
Ortak girişimler dış pazarın değerlendirilmesi yönünden kolaylıklar sağlar.
Atıl kapasiteyi değerlendirme ve kârları artırma olanağı sağlar.
Uluslar arası işletmelerin dış pazara açılmalarının üstünlükleri :
Rekabet edebilmek veya rekabetten kaçınabilmek
Vergi üstünlüğünü elde etmek
Ürünün pazarda kalma süresini uzatmak
İşletmenin kârlarını korumak ve arttırmak
Uluslararası pazarlamada çevre faktörleri :
Çevresel, fiziki ve ekonomik faktörler pazarlamanın teknik yönlerinin, kültürel faktörler ise sosyal yönlerinin ana unsurlarıdır.
Kültürel çevre faktörleri :Uluslar arası pazarlamada dikkate alınması gereken ve kültürü oluşturan kullanılan dil, değer yargıları ve tutumları, örf ve adetler, eğitim, toplumsal kurumlar etkili olur.
Ekonomik çevre faktörleri :Gelir dağılımı, farklı hayat standartları ülkenin pazarlama sistemlerinde farklılıklara yol açar.
Yasal ve politik çevre faktörleri :Politik istikrar, ticarete getirilen kısıtlamalar, düzenleyici yasalar ve kurallar ile ticari anlaşmalar ve ekonomik topluluklar sayılabilir.Ticarete getirilen sınırlamaların başında gümrük vergileri, ithalat kotaları, kâr transferlerini önleme, sağlık, güvenlik ve ürün kalitesi ile ilgili standartlar konulabilir.Diğerleri ;
Haksız rekabet ve anti damping düzenlemeleri
Yetkili satıcılık ve distribütörlük sözleşmesi iptali
Ürün kalite kontrolü, garanti süresi ve satış sonrası hizmet düzenlemeleri
Tüketici ve çevre korunması ile ilgili düzenlemeler
Patent alma, marka tescili, telif hakları düzenlemeleri
Demoğrafik ve doğal çevre faktörleri :Uluslar arası pazarlamada ne kadar satabileceği çok önemlidir.Nüfus ve yaş ortalaması, mesleklere ve cinsiyete göre dağılım satış tahminlerinde kullanılır.Doğal çevre faktörlerinden iklim, nem, ısı, arazi özellikleri gibi faktörler ürün standardizasyonunu zorlaştırır.
Teknolojik çevre faktörleri :Ulaştırma, iletişim, enerji sistemlerinde meydana gelen değişmeler karşılaştırmalı üstünlük ve sosyo-ekonomik kalkınmalarını hızlandırır.
Ürün pazarlamasında stratejik alternatifler :
Ürün farklılaştırması :Tüketici algılamalarına yardım etmek için ürünün özelliklerinde değişik yapmaktır.
Dünya çapında tek ürün ve tanıtım :Tek bir ürün üretilmesi ve tanıtılmasıdır.( Coca cola )
Yararlanma şekli değişen tek ürün ve farklı tanıtım :Başka pazarlarda farklı şekillerde yararlanılıyorsa bu farklılıkları belirtecek şekilde tanıtımda değişiklik yapılır.( Bisiklet spor veya taşıma amaçlı kullanılır.)
Tanıtmayı değiştirmeden ürünün şeklini değiştirmek :Tanıtma politikasında değişiklik yapmadan o ülkelerdeki kullanma şekline yaklaşmaktır.( Farklı oktan ve oranda benzinler )
Hem üründe hem tanıtımda değişiklik yapmak :Kullanım ve tanıtımı iç pazardan farklı ise her konuda o ülkenin özelliklerine göre değişiklik yapılması gerekir.
Yeni ürün üretmek :Alıcılar ürünü alabilecek kapasitede ise dört stratejiyi de uygulamak gerekir.Yoksa parasal güç ve ihtiyaçlarına cevap verecek yeni ürün üretmek gerekir.
Uluslar arası pazarlamada fiyatlandırma :
Pazara yönelik bilgilerin toplanması :
Hedef tüketici kitlesi
Rekabet durumu
Rakiplerin değerlendirilmesi
Fiyat düzeyleri
Fiyatlandırma stratejileri :
Kâr maksimizasyonu
Pazar payının geliştirilmesi
Pazar payını koruma
Pazarın kaymağını alma
Talebi yayarak rekabetin önlenme fiyatlandırma
Fiyatlandırma yaklaşımları :
Maliyetlere göre fiyatlandırma :
Tam maliyet :Mevcut kapasite kullanımında bir birimin maliyeti esas alınır.
Değişen maliyetlere göre :Kapasite kullanımının artmasının sağlayacağı birim maliyet düşüşleri göz önüne alınır.
Talebe göre fiyatlandırma :Yeni teknoloji ürünü veya tekel koşullarında pazara sürülen mamuller için olan fiyatlandırmadır.Üretici işletme pazarın kaymağını alma stratejisi ile talep ve kâr maksimizasyonu düşüncesi ile pazara arzını kontrol eder.
Rekabete göre fiyatlandırma :Mamulün satışının düşünüldüğü pazarda oluşan fiyattır.
İhracatta fiyatlandırma stratejileri :
Pazarın kaymağını alma :Pazara giriş aşamasında kısa dönemde yüksek getirisi olan ve yeni ürünler için izlenen stratejidir.Yüksek fiyatla yüksek kazanç elde etmeye dayanır.
Talebin yaygınlaştırılması :Giriş aşamasında uygulanan yüksek fiyat, ürün yaşam eğrisine göre düşürülerek rakiplerin pazara girişi engellenir.
Pazara nüfuz etme :Yüksek pazar elde etmek için düşük fiyatın benimsenmesidir.
Rakiplerin pazardan dışlanması : Düşük fiyatla rakipler pazarda çıkışa zorlanır.Büyük ölçekli ve düşük maliyetle çalışanlar uygular.
İhracat fiyatlandırma stratejisin belirlenmesinde işletme düzeyinde, ürüne özgü, pazar faktörleri ve çevresel faktörlere dikkat edilir.
Uluslar arası pazarlamada dağıtım kanalları planlaması :
Amaçların saptanması
İşletmelerdeki değişiklikleri izlemek ve değerlendirmek
Pazarlama stratejisinin planlaması
Her ülke için ayrı dağıtım kanalı politikası belirlemek
Dağıtım kanalındaki işletmelerin çalışmalarını düzenlemek
Kanal işletmelerinin çalışmalarını kontrol etmek
Dağıtım kanalı stratejileriyle ilgili yaklaşımlar :En uygun kanalın seçilmesi, işletmelerin seçilmesi, bilgi akışının sağlanmasından oluşur.
Ülke dışı dağıtım kanallarının seçimi :
Acente :Yabancı ülke sınırları içerisinde bir ücret veya komisyon karşılığında müşteri bulmada ve satışları gerçekleştirmede yardımcı olur.Stok bulundurmaz.Sevkiyat doğrudan ithalatçıya yapılır ve acente komisyon alır.
Acente ile çalışmanın yararları :Alıcı ile doğrudan temas kurulur.
Satış politikası, fiyatlar ve müşteri seçimi ihracatçının elindedir.
Acente pazardaki değişiklikleri anında bildirir.
Acente sergi ve reklamlarla desteklenir.
Distribütör :Belirli bir dış pazar alanı içinde malın satışında yetki verilen bir kuruluştur.Üretici malı kredili ya da peşin olarak verir.Malın pazarlanması, ithalatı ve tüm servisler onun sorumluluğundadır.
Distribütörle çalışmanın yararları :Tek ithalatçı olarak daha fazla mal alır.
Müşteri riskleri azalır.
Malın satışında daha etkin rol oynar.
İhracatı teşvik aracı olarak reklam :
Reklam :Malların hizmetlerin ve düşüncelerin geniş kitlelere duyurulması ve benimsetilmesi amacıyla bir ücret karşılığında, kişisel olmayan bir biçimde sunulmasıdır.
Reklam araçlarından bazıları :Sirküler, İhracat katalogları, Uluslararası Sosyal, Teknik ve Bilimsel Yayınlar, Örnek gönderme, Dış ülkelerdeki Ticaret Ateşelikleri, Uluslararası sergi ve fuarlar, Üretici ve ihracatçıların dış pazarları ziyaretidir.
ÜNİTE 11
Muhasebe :işletmeyle ilgili ekonomik etkinliklerin tanımlanması, ölçülmesi ve karar vericilere iletilmesi sürecini kapsar.Muhasebe sistemi işletmenin finansal durumu, faaliyet sonuçları, finansal başarımı konularında bilgi sağlar.
İşletme ile ilgili bilgi sunmanın temel amacı finansal tablolardır.Finansal tablolar, işletmenin finansal durumunu ve faaliyet sonuçlarını para birimi itibarıyla gösteririler.Muhasebe işletmenin dili olarak adlandırılır.
İşletme içi bilgi kullanıcılar :İşletme ile ilgili her türlü finansal bilgiyi elde etme yetkisine sahip işletme yöneticilerinden oluşur.
İşletme dışı bilgi kullanıcılar :İşletme dışında olan fakat işleme ile doğrudan ekonomik ilgisi olan veya olma eğiliminde olan taraflardır.Yatırımcılar, kredi verenler, müşteri, satıcılar ve devlet ( Kamu ve basın dolaylıdır.)
Muhasebenin gelişimini şekillendiren değişkenler
1 )İşletme ve sermayenin kaynakları arasındaki ilişki
2 )Politik ve ekonmik bağlar
3 )Yasal sistemleri
4 )Ekonomik sistemleri ve gelişmişlik düzeyi
5 )Kültürel değerler
1 )İşletme ve sermayenin kaynakları arasındaki ilişki :ABD ve İngiltere’ de bireysel yatırımcılar sermayenin temel sağlayıcılarıdır.
Sermayenin kaynakları ile işletme arasındaki ilişkilerin muhasebe üzerinde etki eden unsurları
Yatırımcı ve kredi verenin kim olduğu
Yatırımcı ve kredi verenin sayısı
Yatırımcı ve kredi verenin yakınlık derecesi
Sermaye piyasalarının gelişmişlik düzeyi
Uluslararası sermaye piyasalarını kullanabilme yeteneği
2 )Politik ve ekonomik bağlar :Ülkelerin bazen yakın politik ve ekonomi bağları dolayısıyla muhasebe sistemlerinde benzerlikler olabilir.
3 )Yasal sistemleri :Muhasebe açısından iki tür yaklaşım vardır.
Yazılı hukuk haline getirilmemiş, GKGMİ geçerli olduğu ülkeler :ABD ve İngiltere’ de muhasebe yöntemleri bağımsız standart belirleyici kuruluşlar tarafından belirlenir.ABD’ de ( ASB ), İngiltere’ de ( FASB )
Yazılı hukuk haline ve yasa haline getirilmiş ülkeler :Avrupa’ da genelde ulusal muhasebe yöntem ve standartlarına uyulur.Avrupa’ daki ülkelerde Roma-Germen veya Kara Avrupa’sı hukuk sistemi geçerlidir
4 )Ekonomik sistemleri ve gelişmişlik düzeyleri :Merkezi planlamanın hakim olduğu ülkelerde muhasebe sistemi devletteki planlama yapan tarafların ürün temelli bilgi gereksinimlerini karşılamaya yöneliktir.Piyasa temelli sistemlerde ise yöneticiler ise yatırımcılar kâr ve maliyet temelli bilgiler isterler.
5 )Kültür ve kültürel değerler :Ölçme, işletmenin stokları, maddi duran varlıklarını nasıl değerlendirdiğiyle, açıklama ise işletmelerin işletme dışı bilgi kullanıcılarına finansal raporlar aracılığıyla hangi kapsamda ve türde bilgi sunduğuyla ilgilidir.
Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu ( IASB ) :Merkezi Londra’ da bulunan, bağımsız, özerk muhasebe standartları hazırlama konusunda genel kabul görmüş tek otoritedir.Kurul kamu yararına, genel amaçlı finansal tablolarda, şeffaf ve karşılaştırılabilir bilgiyi gerekli kılan, tek ve yüksek kalitede, anlaşılabilir ve uygulanabilir global muhasebe standartları geliştirmeyi amaçlamaktadır.Ek olarak dünya genelinde muhasebe standartlarını birbirine yakınlaştırmayı amaçlamaktadır.Avrupa Komisyonu, 2005 yılının başından itibaren tüm Avrupa’ da IASC standartlarının zorunlu olarak uygulanacağını ilan etmiştir.Uluslararası finansal raporlamayı önemli hale getiren olgular uluslarüstü finansman ve yatırımlardır.
Amaçları
Muhasebe standartlarını oluşturmak, yayınlamak, kabul görmelerini sağlamak, uygulamalarını geliştirmektir.
Uluslararası Muhasebeciler Federasyonu ( IFAC ) :Muhasebe mesleğinin dünyadaki en üst kurumudur.118 ülkeden 159 ülke üyedir.Dünya muhasebecilerinin yüksek kalitede hizmet vermelerini destekleyerek, kamu yararını korumak amacıyla faaliyet göstermektedir.Temel amacı, kamu çıkarlarına hizmet etmek, dünya genelinde muhasebe mesleğini güçlendirmek ve güçlü uluslar arası ekonomilerin gelişmesine katkıda bulunmaktır.
Uluslararası İşbirliği ve Kalkınma Örgütü ( OECD ) :Türkiye’ ninde içinde bulunduğu 24 ülke üyedir.Amacı ekonomik büyüme ve kalkınmayı sağlamaktır.1976 yılında işletmelerin gönüllü olarak açıklayacakları finansal bilgilerin neler olduğunu bir tüzükle belirlemiştir.Uyumlaştırma konusunda üye ülkeleri cesaretlendirecek bir katalizör görevi görür.
Avrupa Birliği ( AB ) :Yönergeler oluşturarak üye ülkelerin muhasebe uygulamalarını AB’ nin kurallarının paraleline getirmek için kurallar koymaktadır.Bu yönergeler finansal tabloların karşılaştırabilirliğini artırmıştır.
Uluslararası Menkul Kıymetler Komisyonları Örgütü ( IOSCO ) :1987 yılındaki yapılan yıllık konferansında
Muhasebe ve denetimde ortak standartların kullanılmasını teşvik etme kararı aldı.
Yabancı paralı finansal tabloların çevrimi :Yabancı bağlı şirketler faaliyetlerini, faaliyette bulundukları ülkenin para birimi itibarıyla kayda alırlar.Dolayısıyla finansal tablolarını ana şirketin ülke para birimi itibarıyla yeniden ifade etmek zorundadır.Bu işleme çevrim denir.
Çevrimle ilgili sorunlar :
Uygun çevrim yönteminin seçimi
Uygun çevrim kurunun seçimi
Çevrimden doğan kâr ve zararın muhasebeleştirilmesi
Çevrim yöntemleri
1 )Cari olan - Cari olmayan kalemler yöntemi :Varlıklar elde edildikleri, kaynaklar ise oluştukları tarihte geçerli kurdan çevrilir.Gelir tablosu kalemleri ortalama kurdan çevrilir.Çevirimden doğan kâr ve zarar, dönem kâr ve zararında yer alır.
2 )Parasal olan - Parasal olmayan kalemler yöntemi :Parasal varlıklar ve yükümlülüklerle ilgili kalemler cari döviz kuru ile çevrilir.Parasal olmayan kalemler ise tarihi kurdan çevrilir.Gelir tablosu ortalama kurdan çevrilir.
3 )Zaman faktörüne dayalı yöntem :Parasal varlıklar ve borçlar parasal değerleri ile ilgili oldukları tarihteki kurdan çevrilmelidir.Tarihi maliyetlerle yabancı paralı finansal tablolara taşınan varlıklar ise tarihi kurla değerlenir.Farklı kurlar kullanıldığı için bilanço denk çıkmaz.
4 )Cari kur yöntemi :Bu yönteme göre, tüm varlık ve borçlar bilanço tarihindeki kurdan, özkaynaklar ise tarihi kurdan değerlenir.Çevirimden doğan kârlar özkaynaklarda indirim veya ek olarak raporlanır.
Finansal tabloların çevirimine esas olan muhasebe standartları :
IASC tarafından hazırlanan döviz kurlarındaki değişimlerin muhasebeleştirilmesi ile ilgili standart ülkemizde TMS 12 olarak geçer.Bu standart yabancı ülkelerdeki bağlı ortaklıkları ikiye ayırır.
Otonom bağlı ortaklıklar :Ana şirketten bağımsız çalışırlar.Gelir ve giderleri yerel koşullara göre değişir.Ana şirketle arasındaki işlemler çok düşüktür.Yerel para birimi fonksiyoneldir.Cari kur yöntemi kullanılır.
Entegre bağlı ortaklıklar :Ana şirkete bağlı veya uzantısı gibi çalışırlar.Ana şirketin kararları faaliyet ve gelirlerini etkiler.Kur farkı bağlı ortaklığın parasal kalemlerinden çok ana şirketin yabancı işletmedeki yatırımını etkiler.Zaman faktörüne dayalı çevrim yöntemi kullanılır.
Konsolide finansal tablolar :Ana şirketin ve bağlı şirketlerin faaliyetlerinin birleştirilerek tek bir para birimi cinsinden ifade edilmiş tek bir finansal tablo setinden oluşur.Grup içindeki şirketlerin biribiriyle yapmış oldukları işlemler elenir.
Uluslararası işletmeler toplam vergi yüklerini hafifletmek için başvurduğu yöntemler
Transfer fiyatlaması :Ana şirketler grubundaki bir şirketin gruptaki diğer bir şirkete mal yada hizmet sattığında uyguladığı fiyata denir.Bunu da pazar fiyatına bakarak veya keyfi fiyat belirleyerek yapar.
Vergi cennetleri :Vergi yükünü hafifletmek için faaliyelerini vergi cennetlerinde sürdürürler veya uluslararası işletme kendisine ait markanın sahipliğini Cayman Adalarındaki bir bağlı şirkete verir.Bağlı şirketler markayı kullanmak için bu şirkete ücret ödemek zorunda kalır.Cayman Adalarında lisans gelirleri vergiye tabi olmadığı için uluslararası işletmenin toplam vergi yükü azalmış olur.
Ü N İ T E 12
Ulusal ve uluslararası finansal yönetim :Çağdaş finans teorisinde işletmelerin birincil amacı, hissedarların varlıklarını ya da işletme değerini maksimum yapmak olarak belirtilir.
Yatırım kararları :İşletmenin hangi alanlara, ne miktarda ve ne zaman yatırım yapacağını belirler.
Finansman kararları :İşletmelerde planlanan yatırımların ne kadarının öz sermaye ile ne kadarının da borçla finanse edileceğini belirler.
Ekonomik, siyasal ve yasal koşullar
1 )Ödemeler dengesiyle ilgili politikalar
Ödemeler bilançosu :Ülkenin yerleşikleri ile yerleşik olmayanları arasındaki tüm ekonomik işlemlerin sistematik biçimde tutulan kayıtlarıdır.
2 )Para politikaları :Ödemeler dengesini, enflasyonu, istihdamı ve ekonomik büyümeyi etkileyebilmek için, fonların elde edilebilirliğini ve maliyetini kontrol etmektir.
3 )İktisadi kalkınma politikaları :Ülkeler iktisadi kalkınmalarını hızlandırmak için uluslar arası işlemelere girdilerin önemli bir bölümünü yerel piyasalardan sağlanması gibi baskılar uygularlar.
Joint Venture :İki veya daha fazla işletmenin belirli bir faaliyeti birlikte başarmak üzere kaynaklarını birleştirerek oluşturdukları ortaklıklardır.
4 )Vergi politikaları :Yabancı yatırımları çekmek için başta çeşitli vergi üstünlükleri yapıp daha sonra bunları kaldırabilirler.
5 )Politik risk :Genelde politik istikrarın olduğu ülkeler tercih edilir.
Döviz :Nakde en kolay dönüştürülen araçlardır.
Döviz piyasası :Yabancı paraların alınıp satıldığı ya da bir ulusal paranın diğer bir ulusal paraya dönüştürdüğü piyasalardır.Londra, New York ve Tokyo sırası ile en büyük döviz piyasalarıdır.
Efektif :Nakit şeklindeki yabancı paralara denir.
Arbitraj :Fiyat farklarından yararlanmak üzere finansal varlık veya finansal olmayan varlıkların aynı veya piyasalarda alınıp satılmasıdır.
Çapraz kur dolara bağlı olarak diğer paralar arasındaki kurun hesaplanmasına denir.
Kur marj ( Spread ) döviz alış kuru ile döviz satış kuru arasındaki farktır.
Borçlu işlem :İthalat, dış ülkelere yapılan seyahat harcamaları, dış ülkelere yapılan finansal yatırımlardır.
Dış fazlalık :Alacaklı işlemlerin, borçlu işlemlerden daha fazla olması durumudur.
Dengesizlik :Alacaklı ve borçlu işlemler arasındaki farklılıktır.
İnterbank kuru :Bankaların kendi aralarındaki 1 milyon doların üstündeki işlemlere uyguladıkları kurlara denir.
Vadeli döviz piyasaları
Vadesiz döviz piyasası ( Spot ) :Belirli bir kur üzerinden değiştirilmesi düşünülen dövizlerin taahhüt edilmesiyle, taahhüt edilen dövizlerin değişiminin aynı zamanda olmasıdır.
Vadeli döviz piyasası :Anlaşma ile taahhüt edilen dövizlerin fiilen değiştirilmesi, taraflarca belirlenen günde yapılmasıdır.
Vadeli döviz primi :Vadeli teslim kurunun, spot döviz kurundan yüksek olmasıdır.
Vadeli kur iskontosu :Vadeli kur spotunun döviz kurundan daha düşük olmasıdır.
Düz ( Flat ) kur :Vadeli ve spot döviz kurunun eşit olmasıdır.
Forward :Alıcı ve satıcısına belirli bir ürünün, önceden belirlenmiş bir fiyattan önceden belirlenmiş gelecekteki bir tarihte teslimini öngören bir işlemdir.
Forward döviz kuru :Gelecekteki bir zamanda teslim edilecek dövizin fiyatıdır.
Forward sözleşmeler :Alıcı ve satıcıdan başka üçüncü bir taraf olmadan, alıcı ve satıcının istedikleri miktarda ve sürede yapılır.
Futures sözleşmeler döviz, hazine bonosu, tahvil, mal gibi finansal veya finansal olmayan değerleri belli bir tarihte , belli bir fiyattan organize bir piyasadan alma veya satma sözleşmesidir.
Opsiyon sözleşmesi :Bir real ya da finansal varlığın belirli bir sürede, önceden belirlenmiş bir fiyattan satın alma ya da satma hakkı veren sözleşmedir.
Döviz alış opsiyonu :Yabancı bir parayı belirli bir fiyattan önceden belirlenmiş sürede satın alma hakkı veren sözleşmelerdir.
Döviz satış opsiyonu :Bir yabancı parayı sabit bir fiyattan belirli bir sürede satma hakkı veren bir sözleşmedir.
Avrupa türü opsiyon :Opsiyon hakkı sözleşme süresinin sonunda kullanılmaktadır.
ABD türü opsiyonlar :Opsiyon hakkı, sözleşme süresince istenildiği zaman kullanılmaktadır.
Uygulama fiyatı :Opsiyon sözleşmelerinde opsiyonun hangi fiyattan uygulanacağını gösteren fiyata denir.
Borsa opsiyon sözleşmeleri döviz türleri, uygulama fiyatları, en düşük işlem miktarı ve vade tarihleri standartlaştırılmıştır.
Para swapı :Bir yabancı paraya bağlı olan aktif ve pasifleri başka bir paraya çevirmede kullanılmaktadır.
Faiz swapı :Kredi değerliliği farklı olan işletmelerin sabit faizli ve değişken faizli kredilerinin değiş tokuş edilmesidir.
Döviz kuru riski döviz kurlarında ortaya çıkabilecek değişmelerden kaynaklanan zarar etme olasılığıdır.
Muhasebe kur zararı :Ana işletmenin bulunduğu ülke parasının yavru işletmelerinin bulunduğu ülke parası karşısında değer kazanması sonucunda muhasebe kur zararı ortaya çıkar.
Muhasebe kur kârı :Ana işletmenin bulunduğu ülke parasının yavru işletmelerinin bulunduğu ülke parası karşısında değer kaybetmesi sonucunda muhasebe kur kârı ortaya çıkar.
Döviz alacak ( artı pozisyon ) :Borçlar lehine olan pozisyondur.
Döviz borçları ( eksi pozisyon ) :Alacak lehine pozisyondur.
Ekonomik risk döviz kurlarındaki dalgalanmaların, uluslar arası işletmenin değeri ( nakit akışları ) üzerindeki etkidir.
Döviz kuru sistemleri
Sabit döviz kuru sistemleri dış ödemeler bilançosunu dengelemek için yürürlüğe konulan dolaysız emir ve yasaklarla döviz kullanımını kontrol altında tutmaktır.Fiyatı merkez bankası belirler.Uzun süre sabit tutulan döviz kuru develüasyon veya revalüasyonla değiştirilmektedir.
Ayarlanabilir sabit kur sistemi :Bretton Woods para sistemi ile oluşturulmuştur.Döviz kurları arz ve talebe göre alt ve üst limitler içinde dalgalanabilmektedir.Üstünlüğü limitler arasında meydana gelebilecek değişiklikler daha kolay tahmin edilebilmektedir.
Esnek kur sistemi ( Kirli floating ) dalgalı kur yada floating olarak da adlandırılan bu sistemde dalgalanmalara sınır konulmamakta ve merkez bankalarının müdahalesi olmamaktadır.Müdahaleler döviz arz ve talebi dikkate alınarak gizli kararlar ve ölçüler içinde yapılmakta olup bu da döviz kuru riskini arttırmaktadır.
Karma kur sistemi
Yönetimli dalgalanma dövizin piyasadaki arz ve talebe göre belirlenmesi ilkesinden hareket edilmekle birlikte aşırı dalgalanmalarda müdahale söz konusudur.
Pariteler kur sistemi :Belirlenen kurlar belirli aralıklarla ve fiyat istatistikleri gibi kamuya açıklana bir kısım göstergelere bağlı olarak değiştirilmektedir.
Parasal birlikler :Belirli bölgede yer alan ülkelerin paralarını sabit kurlardan biribirine bağlayıp, diğer ülke paralarına karşı dalgalanmaya bırakmalarıdır.Parasal birliğe dahil ülkelerde sabit kur uygulanmaktadır.AB’ nin tek para birimi Euro’ dur.
Günümüzde Brretton Woods sisteminin yıkılmasından sonra, IMF’ nun kuruluş yasasında değişiklik yapılarak, her ülke kendi koşullarına uygun kur sistemi benimseyeceği kabul edilmiştir.
Eurodolar piyasası :Bir ulusal paranın onu çıkaran ülkenin sınırları dışında oluşan piyasalardır.
Europara piyasalar :İşlemlerin dolar dışındaki paralar cinsinden yapılmasıdır.
Ü N İ T E 13
Dolaylı yatırımlar ( Mali veya portföy yatırımları ) :Finansal varlıklara yapılan yatırımlardır.
Doğrudan yatırımlar ( Reel yatırımlar ) :Üretime yönelik yatırımlardır.
Uluslararası yatırım şekilleri
Lisans anlaşmaları :İşletmenin elindeki teknolojiyi veya üretim yöntemini belirli bir ücret karşılığında kiralamasıdır.ABD’ de en yaygın olarak kullanılan bir işbirliği şekli Joint Venture’ dir.
Joint Venture :İki veya daha fazla işletmenin belirli bir faaliyeti birlikte gerçekleştirmek üzere oluşturdukları bir ortaklıktır.JV‘ lerin pazara ulaşma, teknoloji ve ölçek ekonomileri olmak üzere üç önemli nedeni vardır.JV’ lerin üstünlüğü yatırım yapılan ülkenin rekabet koşulları, kültürü, dili, politik sistemi ve iş koşulları konusunda yerel ortaklardan bilgi sağlar ve belirsizliğin yüksek olduğu ülkelerde yatırım yapmanın riskini ve maliyetini paylaşır.Kamulaştırma riskini azaltır.
Birleşme :Birleşen işletmelerin hukuki ve ekonomik bağımsızlığı son bularak yeni bir işletme kurulmasıdır.
Satın alma :Hukuki ve ekonomik bağımsızlığı son bularak diğer işletmelenin tüzel kişiliği altında yapılan birleşmelerdir.
Doğrudan yatırımla dolaylı yatırım arasındaki farklar
Doğrudan yatırımda Dolaylı yatırımda
Ana firmanın yönetimi altındadır. Ana firmanın yönetime müdahele amacı yoktur.
Üretim teknolojisi, yönetim bilgisi ve marka değerini Sadece sermaye yatırımı getirir.
beraberinde getirir.
Yatırımcı gerçek kişilerdir. Yatırmcılar büyük firmalardır.
Faiz, anapara ödemesi, hisse senedi, kâr payı ve Bunların yanısıra royaltiler, servis ücretleri, komisyonlar,
sermaye kazancı vardır. transfer fiyatlaması vardır.
Yatırım süresi uzundur. Süre bir kaç güne inebilmektedir.
Riski çeşitli ve büyük boyutludur. Risk daha azdır.
Doğrudan yatırımın başlıca koşulları
1 )Yerel işletmelere göre rekabet üstünlüğü vardır, bu ürün ve finans piyasalarının mükemmel olmasından kaynaklanır.
2 )Doğrudan yatırımı tercih etmesi için ihracat ve lisans anlaşmasından daha yüksek net fayda sağlaması gerekir.
İşletme ünlü ise ve bu ün lisansla korunacaksa
Satış sonrası hizmetler önemli ise bu hizmeti kendi vermek için tercih eder.
Üretilen ürün ululararası firmanın ürün yelpazesinde bir ürün ise
Yeni ürünler müşterilere önemli bilgilerin ulaştırılmasını gerektirir.
İşletmenin faaliyetlerindeki çeşitlenme nedeni ile riski düşürüyorsa tercih edilir.
3 )Taşıma, işgücü, materyal ve benzeri faktörlerin maliyet analizi yapılarak en uygun yer seçilmelidir.
4 )Zamanlaması uygun olmalıdır.
Uluslararası işletmelerde yatırım kararları
Çalışma sermayesi yatırımları ( İşletme sermayesi, döner varlıklar, cari varlıklar ):İşletmelerin en geç bir yıl içinde paraya dönüşebilen varlıklarıdır.
Duran varlık yatırımları :Bir yıldan uzun sürede paraya dönüşebilen varlıklardır.En önemlisi sabit varlıklar da denilen duran varlıklardır.
Uluslararası yatırım değerleme yöntemleri
NBD :Bir yatırım projesinin ekonomik ömrü boyunca sağlayacağı tüm nakit girişlerden, projenin neden olacağı nakit çıkışlarının uygun bir iskonto oranıyla bugünkü değerlerinin farkı alınarak bulunur.Sonuç negatif ise elenir.Pozitif en büyük değer seçilir.
NBD = Projeden sağlanacak nakit girişlerinin şimdiki değeri - Yatırım harcamalarının şimdiki değeri
İKO :Projenin ekonomik ömrü boyunca sağlayacağı nakit girişleriyle projenin neden olacağı nakit çıkışlarının bugünkü değerlerini eşitleyen iskonto oranıdır.İKO’ nın işletmenin beklediği kârlılıktan büyük veya eşit olması durumunda proje kabul edilir.İKO bir projenin gerçek kârlılığını gösterir.
Projeden sağlanacak nakit girişlerinin şimdiki değeri = Yatırım harcamalarının şimdiki değeri
Her iki yöntemde paranın zaman değerini dikkate alan iskonto edilmiş nakit akışları yöntemlerindendir.
Yatırım projesiyle ilgili öngörülmesi gereken nakit akışları
Başlangıç yatırım harcamaları :Arazi, makina, araç ve gereçlerin sağlanması ve çalışma sermayesi, lisans harcamaları
Ekonomik ömür boyunca faaliyetlele ilgili nakit akışları
Diğer nakit akışları :Amortismanlardan sağlanan vergi tasarrufu, idari giderler, yerel ve dış ülkelere ödenecek vergiler
Yatırımın kalıntı değeri :Projenin ekonomik ömrünün sonundaki değeri
Sabit varlıklara yatırım kararlarında risk
1 ) İşletme ve finansman riski :Endüstri ve işletmenin finansal yapısından kaynaklanır.
2 )Enflasyon ve döviz kuru riski :Fiyat düzeyi ve para değerindeki dalgalanmalardan kaynaklanır.Döviz riski ulusal yatırımlarda olmaz.Uluslararası yatırımlarda olur.
3 )Politik risk :Ekonomik sistemin köklü olarak değişmesi sonucunda yerli ve yabancı işletmelerin devletleştirilmesi, kamulaştırma veya transfer edilecek fonların bloke edilmesidir.
Nakit akışlarına uygulanacak iskonto oranını belirlemek için birinci yöntem tüm riskleri tek bir problemmiş gibi kabul ederek nakit akışlarına uygulanacak riskleri artırmak şeklinde bir yol izlenir.Ekonomik ve politik istikrarın olduğu ABD veya İngiltere’ de uygulanacak iskonto oranı % 6 iken Rusya ya da Ortadoğu gibi ülkelerde bu oran % 20’ lere çıkmaktadır.İkinci yöntem ise nakit akışlarını iskonto etmede tartılı ortalama sermaye maliyeti kullanılır.Proje bazında hesaplanır.
Riskin dikkate alınmasında kullanılan yaklaşımlar
En az geri ödeme süresini kısaltmak
Beklenen kârlılık oranını yükseltmek
Risk indirim maliyeti için nakit akışlarını ayarlamak
Belirli bir riskin özel etkisini yansıtarak nakit akışlarını ayarlamak
Beklenen nakit akışları yerine belirlilik eşitliklerini kullanmak
Uluslararası işletmelerde çalışma sermayesi yönetimi :Çalışma sermayesi yönetmiyle ilgili kararlarla işletmeler, işletme değerini en yüksek seviyeye çıkarmaya çalışmaktadır. Çalışma sermayesini oluşturan kalemler kasa ve bankadaki para ve benzerleri, geçici yatırımlar alacaklar ve stoklardır.
Çalışma sermayesi yönetiminde karşılaşılan zorluklar
Para değerindeki dalgalanmalar
Potansiyel döviz kontroller
Çok sayıdaki vergi uygulamaları
Uluslararası finansman ve yatırım fırsatları
Merkezileşmiş nakit yönetimi :Her bir bağlı kuruluşun en az nakit miktarının üzerindeki nakti merkezi bir hesaba transfer etmesi sağlanır.Atıl fonlar en alt düzeye çekilmiş olur ve tek elden nakit yönetiminin üstünlüğünden faydalanır.
Yararları
İşletme yalnız işlem amaçlı nakit bulundurarak daha az nakitle yönetilebilir.
Kârlılık artar, finansman maliyeti düşer.
Kararlar merkezi yönetimden alınacağından rasyonelleşme sağlanır.
Faaliyetlerden tek bir grup sorumlu olacağından, nakit ve portföy yönetiminde uzmanlaşma sağlanır.
Uluslararası tahsilat
SWIFT :Uluslararası standardize edilmiş mesaj ağıdır.900’ ün üzerindeki banka katılmıştır.Ağa dahil bankalar arasında finansal işlemlerini çok hızlı bir şekilde gerçekleştirmektedir.
Netleştirme :Birimler arasında fon akışını azaltmak üzere kullanılan bir tekniktir.Ana işletmeye bağlı işletmeler arasında mahsuplaşma şeklinde yapılır.
Transfer fiyatlaması :Bir işletme grubunun bir üyesine ya da üyenin diğerine, bir ürünü satarken uyguladığı fiyattır.Bu uygulama fonların bir ülkeden diğerine çıkmasını ve daha az vergi verilmesini sağlar.
Ü N İ T E 14
Uluslararası üretim yapmaya karar veren bir işletmede şu sorulara cevap aranmalıdır.
Hangi pazara hitap edecektir.
Bütünleşme derecesi ne olacaktır.
Tedarikçiler nerededir.
Üretim tek bir tesiste mi birden fazla tesiste mi yapılacaktır.
Tesisler biribiriyle ilişkili mi yoksa otonom olarak mı faaliyet gösterecektir.
İşletme ne gibi üretim ekipmanlarına gereksinim duymaktadır.
Hangi mevki uygundur.
Ar-ge çalışmaları nerede konumlanacaktır.
Üretim sistemi faaliyetleri :Bunlar üretim ve destekleme faaliyetleridir.
1 )Üretim faaliyetleri :İşçileri, hammaddeyi ve makineleri kullanarak arzulanan kalitede ve bütçede belirtilen maliyetlerde üretim yapmak amaçlanmaktadır.Bu amacın gerçekleşmesini sağlayan faktörler ise şunlardır.
a )Düşük üretim miktarı :Saptanan miktarda üretim yapılmasını engelleyen nedenler,
Tedarikçilerin girdileri istenilen zamanda ve istenilen kalitede sağlayamaması
Personelin görevi ile ilgili yeterince bilinçli olmamasıdır.( Düşük koordinasyon )
Yaşanan devamsızlıklar
b)Aşırı ürün kalitesi :Kalite standartlarının çok yüksek olması durumunda uluslararası işletmeler ulus dışındaki tesislerinde daha düşük kaliteli ürünü farklı bir marka adıyla üretmekle çözmektedir.
Kalite :Bir mal ya da hizmetin belirlenen gereksinimleri karşılama yeteneğidir.Mal ve hizmeti ekonomik olarak üreten ve tüketici isteklerine yanıt veren bir üretim sistemine denir.Tüketicilerin arzu ettiği niteliklerde ürünün istenilen zaman ve yerde ve uygun bir fiyatla sunulmasından oluşan bir bütündür.
c )Aşırı üretim maliyetleri :Üretim esnasında gerçekleşen maliyetlerin bütçede belirlenen üretim maliyetlerinden yüksek olması durumudur.Eş zamanlı üretim sistemini benimseyen işletmeler stok kavramını ortadan kaldırmaktadır.
2 )Destekleyici faktörler :
a )Satın alma :Üretim satın alma biriminin sağladığı hammadde, üretim gereci ve makineleri kullanmaktadır.
b )Bakım :Binaların ve ekipmanların bakımıdır.En yaygın uygulama üretim durduğunda eskimiş parçaların değişimidir.
c )Teknik fonksiyon :Üretimle ilgili spesifikasyonları sağlar.Girdi ve bitmiş ürünlerin kalitesini kontrol eder.
Global ürün ve hizmetlerin, işletmelere sağladığı yararlar :
Maliyetleri azaltma
Kalitenin geliştirilmesi
Tüketici bağımlılığının artması
Rekabet gücü
Maliyetleri azaltma :Global ürün ve hizmet geliştirmenin en yaygın nedeni olarak gösterilmektedir.Maliyetleri azaltma içinde, satın alma, üretim ve yatırım maliyetlerinde tasarruf ve ar-ge çalışmalarında kolaylık sağlamak sayılabilir.
Kalitenin geliştirilmesi :Peters ve Waterman tarafından gerçekleştirilen Mükemmeli Arayış adlı çalışmada başarılı işletmelerin temel özelliklerinden biri olarak ‘’ sadece en iyi yapılan işe bağlı kalıp onunla ilgilenmek’’ gösterilmektedir.Bu işletmeler, çeşitlilik kavramını benimseyen işletmelerdir.Kalitenin geliştirilmesi, maliyetlerin azaltılması kadar olmasa da ürün standartlaştırılması için önemlidir.
Tüketici bağlılığının artması :Tüketim ürünlerinde, standartlaştırma müşteri bağlılığını artırmaktadır.Endüstriyel ürünler ise standartlaşmayı desteklemektedir.
Rekabet gücü :Tamamen standartlaştırılmış global ürün, ürün maliyetlerinin düşürülmesi yoluyla rekabet gücünü arttırmaktadır.
Uluslar arası işletmelerde üretim sistemi ile ilgili karar alanları :
1 )Global kaynaklama :Bu karar ‘’ yap ya da satın al ‘’ kararı olarak adlandırılır.Bu karara bağlı olarak iki temel yapı ortaya çıkmaktadır.
Adil düzenlemeler
Uluslararası joint venture üretim
Kontrollü uluslararası üretim
Adil olmayan düzenlemeler
Uluslar arası satın alma
Uluslar arası satın alma anlaşması
2 )Global faaliyetleri konumlandırma :Bu teori, faaliyetlerin özellikle hammaddenin, işgücünün ve üretim girdilerinin en ucuz olduğu ülkelere yatırım yapılmasını öngörmektedir.Buna karşın stratejik üstünlük teorisi, üretim maliyetlerini tek değerleme ölçütü olarak kabul etmemektedir.Verimlilik ve kalite, deniz taşımacılığına uygunluğu, sermayenin maliyeti, ekonomik altyapı ve politik riskleri içermektedir.Geleneksel uluslararası işletmelerde faaliyetlerin konumlandırılması için iki temel strateji söz konusudur.İlki özellikle fabrikalar ve diğer üretim varlıklarını düzenleyerek aynı üretimi birden fazla ülkede gerçekleştirmek, diğeri ise faaliyetlerini kendi ülkelerinde yoğunlaştırmaktı.İşletme faaliyetlerinin nerede konumlandırılacağı ve nasıl koordine edeceği stratejik yönetimin bir parçasıdır.
Micheal Porter bu konuda dört matrisi önermektedir.
İhracat temelli strateji değer yaratma faaliyetleri ana ülkede gerçekleştirilirken satış, dağıtım gibi faaliyetler ülke dışında gerçekleştirilmektedir.
Ülke merkezli strateji :Müşterilerin bazı ürünlerin sadece belirli ülkelerde en iyi şekilde üretildiğine ya da bu ülkelerden geldiğine inanmalarından kaynaklanmaktadır.
Yabancı doğrudan yatırım :En önemli yabancı pazara giriş stratejilerindendir.Hükümetler açısından bakıldığında fabrikalar istihdam ve gelir kaynağıdır.
Saf global strateji :Faaliyetleri en uygun bir ya da birkaç ülkede gerçekleştirilmektedir.Satın alma İngiltere’ de, ar-ge faaliyetleri Almanya’ da, hammadde süreçleme Meksika’ da ve montaj Kanada’ da gibi.
3 )Global ürün ve hizmet geliştirme :İki yöntem vardır.Birincisi az tercih edileni olmakla beraber en yaygın olan, varolan ulusal ürünleri global pazarlara uyarlamaktır.İkincisi ve en çok tercih edileni, global pazarlar göz önünde bulundurularak ürün geliştirmektir.Bu yaklaşım tek pazar için ürün geliştirmekten çok daha üstünlükler getirmektedir.
4 )Teknoloji seçimi :Uluslararası işletme açısından bakıldığında, genellikle oldukça yüksek bir sermaye gerektiren en son teknolojinin seçilmesi tercih edilmektedir.Bu yöntem, sadece en iyi sermaye, yoğun ekipman ve süreçleri kullanarak verimliliği artırmakla kalmıyor aynı zamanda personelden kaynaklanan sorunları da azaltmaktadır.Yatırım yapılan ülke açısından bakıldığında ise, en son teknolojinin kullanılması umulandan daha az iş fırsatlarına neden olur.
Ü N İ T E 15
Geleneksel düşünce yapısı Global düşünce yapısı
Uzmanlaş Daha geniş açıyı aramaya yönel
Öncelik belirle Çelişkileri dengele
İşi yönet İşlemi uygula
Sonuçları kontrol et Değişimin akışına uy
Kendini yönet Çeşitliliğe değer ver
İçerde öğren Global bazda öğren
İşletmeler uluslararası pazara girme nedenleri
Üst düzey yönetimler buna zorlanabilir.
Ortak girişim teklifi alan işletmenin bu öneriyi değerlendirmesi
Keskin ülke içi rekabet
Uluslararası piyasaları potansiyel kâr merkezleri olarak değerlendirilmesi
İşletmeler çok uluslaşma nedenlerini savunma ve saldırma stratejileri olmak üzere iki grupta toplanır.
a )Saldırma stratejileri ( Rekabet talebi engeller ) Bu kısaltmadır.Dikkat et.
Uluslararası rekabet :Sektörde ölçek ekonomisi söz konusu ise yani üretim arttıkça maliyet düşüyorsa rakip firmalar belli bir satış miktarını garanti altına almadan pazara girmez.Pazara ilk giren fiyatı düşürerek pazara girişi engeller.
Ticaret engeller :Ticaret engelleri ihracat ithalattan çok uluslararası yatırıma yöneltir.Gümrük tarifesi, kota, yerel ürünlere öncelik verme gibi sınırlamalar ihracatı engeller.
Düzenlemeler ve sınırlamalar :Yatırım yapmadan yabancı ülkelere girişi zorlaştırmaktadır.
Tüketici talepleri :Yabancı ülkelerde faaliyetlere başlamak genellikle tüketici taleplerini karşılamak ya da pazardaki sorunlara çözüm bulmak amacıyla olmaktadır.
b )Savunma stratejileri ( Pazar ölçekleri kaynakları ve maliyetleri teşvik eder )Bu kısaltmadır.Dikkat et.
Ölçek ekonomisi :İşletmenin üretim tesislerinin ölçeği büyüdükçe verimlilikte sağlanan artış veya birim başına düşen sabit maliyetlerin düşmesi nedeniyle üretim maliyetlerinin düşmesidir.Üretimde ölçek ekonomisi ise büyük miktarlarda üretim yapılmasıyla elde edilmiştir.
Uluslararası pazarlar :Ülke içi pazar doyduğu zaman uluslararası pazarlara yönelmek gerekir.
Kaynak edinimi ve maliyetleri düşürme :Hammaddenin ucuz olduğu yerlerden düşük taşıma maliyeti ile temin etmek,üretim ve personel maliyetlerinin düşük olduğu yerlerde üretim yapmakta uluslararası faaliyetlerdendir.
Teşvikler :Yabancı sermayeyi ülkesine çekmek isteyen ülkeler vergi indirimi, vergi muafiyeti gibi teşvikleri uygularlar.
Global strateji geliştirmede aşamalar
1 )Misyon ve amaçlar
Misyon :İşletmenin varlık nedenini veya işletmenin kendini nasıl bir işletme olarak görmek istediklerini açıklar.
Müşteri kitlesi ve hedef pazarı
Temel teknolojileri
Genel iş yapma felsefesi
Kendini nasıl gördüğüdür.
Global amaçları :Pazarlama, kârlılık, finans ve arge’dir.
2 )Çevrenin değerlendirilmesi
Politik durum :Son yıllardaki karışıklık olarak gösterilen ve uluslar arası işletmeler açısından çok değişken ve kontrol edilemeyen siyasal yapıyı temsil etmektedir.
Nakit durumu :Enflasyon ve nakit değişimi gibi uluslararsı faaliyetlerdeki kârlılığı önemli ölçüde etkileyen diğer riskleri içermektedir.
Milliyetçilik :Yatırım yapılan ülke hükümetinin genellikle yabancı işletmeleri etkileyen bağımsızlık ve ekonomik gelişme amaçlarını içermektedir.
Uluslar arası rekabet :Rekabeti etkileyen beş temel güç vardır.
Pazara yeni giriş
Varolan ürün ya da hizmet tehditleri
Tedarikçilerin pazarlık gücü
Alıcıların pazarlık gücü
Varolan rakipler arasındaki rekabet
3 )İç analiz :İşletmenin rekabet üstünlüğünü tanımlamak için rakiplerle kıyaslandığında üstünlükleri ya da zayıflıklarını tanımlamaktadır.
4 )Rekabet analizi
Swot analizi :İşletmenin bir bütün olarak mevcut durumunun ve deneyimlerinin incelenmesi, üstün ve zayıf yönlerinin tanımlanması ve bunların çevre şartlarıyla uyumlu hale getirilmesi sürecine verilen addır.
Global stratejilerin sınıflandırılması
1 )Sınır ötesi global rekabet :Yüksek sermaye maliyetlerinde ve sadece tek bir pazara odaklanmış olan rakiplerden kaynaklanan rekabet nedeniyle, tüm endüstride ve oldukça geniş bir ürün yelpazesi ile çalışmak için gerekli kaynaklara sadece birkaç işletme sahiptir.
2 )Global odaklanma dünya çapındaki bir rekabet için belirli bir pazar payına odaklanmayı ifade eder.Dünya çapında birkaç ürüne odaklanmayı ifade eder.Böylece pazardaki değişime çabuk cevap verir.Maliyet kontrolüne olanak sağlar.
3 )Ulusal odaklanma :Yerel Pazar koşullarına uyum sağlayarak uluslar arası işletme, rakiplerine oranla ürünlerini tüketicilerin gereksinmelerine çok daha başarılı bir şekilde karşılayacak yapıya dönüştürebilmektedir.
4 )Korumalı nişler :Rekabetlere karşı hükümetin sağladığı özel bir konum ya da sadece hükümetin kullandığı ürünleri üreterek özel bir konuma almayı hedefler..Bu tür işler hükümet tarafından işletmenin sahibi ünvanı ile kontrol edilmektedir.
İ.K.Y’nin fonksiyonları :İşgörenin bulunması, yerleştirilmesi,değerlendirilmesi, ücretlendirilmesi ve geliştirimesidir.
Uluslarası işletmelerde İ.K.Y süreci :İşe alma, Eğitim ve geliştirme, Performans değerlendirme, Ücret yönetimi, İşçi ve işveren ilişkileridir.
Uluslararası işletmelerde kadrolaşma politikaları :Uygun elemanı seçmek, uygun yerde çalıştırmak, bireysel ve örgütsel ihtiyaçları karşılamak
İnsan kaynağı sağlama yaklaşımları :
Etnosentrizm :Uluslararası yatırımcı ülkeden yönetici görevlendirilmesidir.
Yararları :Yeterli teknik ve yönetsel bilgi
Merkezle etkin iletişim
Kontrolü ve koordinasyonu kolaydır.
Sakıncaları : Dil, sosyo-ekonomik, politik ve yasal uyum zorluğu
Yönetici seçim, eğitim ve ailesinin geçimi maliyetlidir.
Ev sahibi ülkenin baskıları
Yönetici ailesi ve eşinin uyum sorunları
Polisentrizm :Ev sahibi ülkeden yönetici görevlendirilmesidir.Orta ve alt düzeyde yöneticilerde tercih edilir.
Yararları :Ülkedeki her türlü çevreye olan yatkınlık
Ev sahibi ülke ihtiyaçlarına çabuk cevap verebilme
Yerel yöneticilere yükselme olanağı ile motivasyon sağlanır.
Geosentrizm :Üçüncü bir ülkeden yönetici atanmasıdır.
Yararları :Yeterli uzmanlığa sahip yöneticiye ulaşma
En uygun personeli bulma
Etnosentriğe göre maliyeti düşüktür.
Regisentrizm :Bölgesel yönetici atanmasıdır.( Coğrafik, ekonomik bölge olabilir.)
Yararları :Bölgeyi iyi tanıması
Dil, din, kültür yatkınlığıdır.
Uluslararası işlemelerde dış görevlendirmede başarıyı sağlayan unsurlar :
Kişisel uyum :Özsaygı, özgüven ve iyi zihniyetli olması beklenir.
Diğerlerine uyum :İyi ilişki ve iletişim içinde olmalıdır.
Algılama kabiliyeti : Davranış şekillerini anlamaya yöneliktir.
Kültürel zorluklar :Uyum sorunları ve ev sahibi ülke ile ilişkilerine yöneliktir.
Uluslararası işletmelerde eğitim ve geliştirme :
Eğitim :Belli bir işle ilgili yetenek ve becerileri artırmak için yönetilen öğretimdir.
Geliştirme :Yöneticileri yeni görevlere veya üst düzey pozisyonlara hazırlamaktır.
Değerleme :Yöneticinin ve çalışanların yapabilecekleri ile onların kendi isteklerini yaptıklarında işletmelerin ne hissettiği arasındaki farkı belirlemeyi içerir.
Eğitim yöntemler ve prosedürleri :
Standartlaştırılmış programlar :Ucuzdur.Fakat işletmenin isteklerini tam karşılamaz.
Özelleştirilmiş programlar :Pahalıdır.Çalışanların tam ve doğru bilgiye ulaşmalarını sağlar.
Ülke dışında görevli yöneticilere verilecek eğitimler :
Kültürel eğitimler :Ev sahibi ülke kültürünü anlatmayı amaçlar.
Dil eğitimi :İngilizcenin ortak olmasından dolayı öğretilmesi gerekir.
Uyum eğitimi :Yönetici ve ailesinin günlük yaşamını kolaylaştırmaya yöneliktir.
Uluslararası işletmelerde performans değerleme :
Performans belirlenen koşullara göre bir işin yerine getirilme düzeyidir.Performans değerleme bir işletmede çalışanların belirli bir dönem içinde çalışanlarının ve yetkinliklerin önceden belirlenmiş ölçütlere göre sistemli olarak ölçülmesi ve geliştirme potansiyellerinin ortaya çıkarılmasıdır.Yanlılığı en aza indirmek için iyi geliştirilmiş performans değerleme sistemi oluşturmak gerekir.
Uluslararası işletmelerde ücret yönetimi :
Ulusal ödeme farklılıkları :Gerçek farklılıklar değişik ülkelerdeki aynı seviyedeki yöneticilerin ödemelerinden ortaya çıkar.
Uluslararası işletmelerde ücret belirleme :Pazar koşullarında rekabet edebilmek için işletmeler yöneticilerine ücret paketleri ( ikramiye, sağlık, hayat ve emeklilik sigortaları ) sunmalıdır.
Yabancı yöneticiler için ödemeler : Daha karmaşık ücret ve ödemeler sunulmaktadır.Döviz değişim oranları, yaşam standartları ve yaşam normlarından doğan farklar için çeşitli ödemeler yapılmalıdır.
ÜNİTE 10
Uluslar arası pazarlama :İşletme amaçlarına ulaşmayı sağlayacak değişimi gerçekleştirmek üzere malların, hizmetlerin , fikirlerin geliştirilmesi, fiyatlandırılması, dağıtılması ve tutundurulmasına ilişkin olarak birden çok ülkede yapılan planlama ve uygulama sürecidir.Buna başlamadan önce uluslararası pazarlara girip girmeme, hangi pazara girileceği ve nasıl hizmet verileceğidir.
Uluslar arası işletmelerin dünya pazarına yönelmesinin nedenleri :
İç pazarın durgunluğu veya doymuşluğu, yasal kısıtlamalar ve iç pazarda büyük miktarda satış ve kâr sağlamalarıdır.
Uluslar arası işletmelerin dış pazarlara açılmalarının nedenleri :
Ulaşım ve iletişimdeki gelişmeler yeni potansiyel pazarlar yaratmış ve bu yaklaşımı güncel hale getirmiştir.
Dünya pazarlarından pay alma çabaları rekabetin niteliğini ve yoğunluğunu etkilemektedir.
Uluslar arası ekonomik bütünleşmelerin yapısı ve niteliği değişmektedir. ( AB, EFTA gibi. )
Ortak girişimler dış pazarın değerlendirilmesi yönünden kolaylıklar sağlar.
Atıl kapasiteyi değerlendirme ve kârları artırma olanağı sağlar.
Uluslar arası işletmelerin dış pazara açılmalarının üstünlükleri :
Rekabet edebilmek veya rekabetten kaçınabilmek
Vergi üstünlüğünü elde etmek
Ürünün pazarda kalma süresini uzatmak
İşletmenin kârlarını korumak ve arttırmak
Uluslararası pazarlamada çevre faktörleri :
Çevresel, fiziki ve ekonomik faktörler pazarlamanın teknik yönlerinin, kültürel faktörler ise sosyal yönlerinin ana unsurlarıdır.
Kültürel çevre faktörleri :Uluslar arası pazarlamada dikkate alınması gereken ve kültürü oluşturan kullanılan dil, değer yargıları ve tutumları, örf ve adetler, eğitim, toplumsal kurumlar etkili olur.
Ekonomik çevre faktörleri :Gelir dağılımı, farklı hayat standartları ülkenin pazarlama sistemlerinde farklılıklara yol açar.
Yasal ve politik çevre faktörleri :Politik istikrar, ticarete getirilen kısıtlamalar, düzenleyici yasalar ve kurallar ile ticari anlaşmalar ve ekonomik topluluklar sayılabilir.Ticarete getirilen sınırlamaların başında gümrük vergileri, ithalat kotaları, kâr transferlerini önleme, sağlık, güvenlik ve ürün kalitesi ile ilgili standartlar konulabilir.Diğerleri ;
Haksız rekabet ve anti damping düzenlemeleri
Yetkili satıcılık ve distribütörlük sözleşmesi iptali
Ürün kalite kontrolü, garanti süresi ve satış sonrası hizmet düzenlemeleri
Tüketici ve çevre korunması ile ilgili düzenlemeler
Patent alma, marka tescili, telif hakları düzenlemeleri
Demoğrafik ve doğal çevre faktörleri :Uluslar arası pazarlamada ne kadar satabileceği çok önemlidir.Nüfus ve yaş ortalaması, mesleklere ve cinsiyete göre dağılım satış tahminlerinde kullanılır.Doğal çevre faktörlerinden iklim, nem, ısı, arazi özellikleri gibi faktörler ürün standardizasyonunu zorlaştırır.
Teknolojik çevre faktörleri :Ulaştırma, iletişim, enerji sistemlerinde meydana gelen değişmeler karşılaştırmalı üstünlük ve sosyo-ekonomik kalkınmalarını hızlandırır.
Ürün pazarlamasında stratejik alternatifler :
Ürün farklılaştırması :Tüketici algılamalarına yardım etmek için ürünün özelliklerinde değişik yapmaktır.
Dünya çapında tek ürün ve tanıtım :Tek bir ürün üretilmesi ve tanıtılmasıdır.( Coca cola )
Yararlanma şekli değişen tek ürün ve farklı tanıtım :Başka pazarlarda farklı şekillerde yararlanılıyorsa bu farklılıkları belirtecek şekilde tanıtımda değişiklik yapılır.( Bisiklet spor veya taşıma amaçlı kullanılır.)
Tanıtmayı değiştirmeden ürünün şeklini değiştirmek :Tanıtma politikasında değişiklik yapmadan o ülkelerdeki kullanma şekline yaklaşmaktır.( Farklı oktan ve oranda benzinler )
Hem üründe hem tanıtımda değişiklik yapmak :Kullanım ve tanıtımı iç pazardan farklı ise her konuda o ülkenin özelliklerine göre değişiklik yapılması gerekir.
Yeni ürün üretmek :Alıcılar ürünü alabilecek kapasitede ise dört stratejiyi de uygulamak gerekir.Yoksa parasal güç ve ihtiyaçlarına cevap verecek yeni ürün üretmek gerekir.
Uluslar arası pazarlamada fiyatlandırma :
Pazara yönelik bilgilerin toplanması :
Hedef tüketici kitlesi
Rekabet durumu
Rakiplerin değerlendirilmesi
Fiyat düzeyleri
Fiyatlandırma stratejileri :
Kâr maksimizasyonu
Pazar payının geliştirilmesi
Pazar payını koruma
Pazarın kaymağını alma
Talebi yayarak rekabetin önlenme fiyatlandırma
Fiyatlandırma yaklaşımları :
Maliyetlere göre fiyatlandırma :
Tam maliyet :Mevcut kapasite kullanımında bir birimin maliyeti esas alınır.
Değişen maliyetlere göre :Kapasite kullanımının artmasının sağlayacağı birim maliyet düşüşleri göz önüne alınır.
Talebe göre fiyatlandırma :Yeni teknoloji ürünü veya tekel koşullarında pazara sürülen mamuller için olan fiyatlandırmadır.Üretici işletme pazarın kaymağını alma stratejisi ile talep ve kâr maksimizasyonu düşüncesi ile pazara arzını kontrol eder.
Rekabete göre fiyatlandırma :Mamulün satışının düşünüldüğü pazarda oluşan fiyattır.
İhracatta fiyatlandırma stratejileri :
Pazarın kaymağını alma :Pazara giriş aşamasında kısa dönemde yüksek getirisi olan ve yeni ürünler için izlenen stratejidir.Yüksek fiyatla yüksek kazanç elde etmeye dayanır.
Talebin yaygınlaştırılması :Giriş aşamasında uygulanan yüksek fiyat, ürün yaşam eğrisine göre düşürülerek rakiplerin pazara girişi engellenir.
Pazara nüfuz etme :Yüksek pazar elde etmek için düşük fiyatın benimsenmesidir.
Rakiplerin pazardan dışlanması : Düşük fiyatla rakipler pazarda çıkışa zorlanır.Büyük ölçekli ve düşük maliyetle çalışanlar uygular.
İhracat fiyatlandırma stratejisin belirlenmesinde işletme düzeyinde, ürüne özgü, pazar faktörleri ve çevresel faktörlere dikkat edilir.
Uluslar arası pazarlamada dağıtım kanalları planlaması :
Amaçların saptanması
İşletmelerdeki değişiklikleri izlemek ve değerlendirmek
Pazarlama stratejisinin planlaması
Her ülke için ayrı dağıtım kanalı politikası belirlemek
Dağıtım kanalındaki işletmelerin çalışmalarını düzenlemek
Kanal işletmelerinin çalışmalarını kontrol etmek
Dağıtım kanalı stratejileriyle ilgili yaklaşımlar :En uygun kanalın seçilmesi, işletmelerin seçilmesi, bilgi akışının sağlanmasından oluşur.
Ülke dışı dağıtım kanallarının seçimi :
Acente :Yabancı ülke sınırları içerisinde bir ücret veya komisyon karşılığında müşteri bulmada ve satışları gerçekleştirmede yardımcı olur.Stok bulundurmaz.Sevkiyat doğrudan ithalatçıya yapılır ve acente komisyon alır.
Acente ile çalışmanın yararları :Alıcı ile doğrudan temas kurulur.
Satış politikası, fiyatlar ve müşteri seçimi ihracatçının elindedir.
Acente pazardaki değişiklikleri anında bildirir.
Acente sergi ve reklamlarla desteklenir.
Distribütör :Belirli bir dış pazar alanı içinde malın satışında yetki verilen bir kuruluştur.Üretici malı kredili ya da peşin olarak verir.Malın pazarlanması, ithalatı ve tüm servisler onun sorumluluğundadır.
Distribütörle çalışmanın yararları :Tek ithalatçı olarak daha fazla mal alır.
Müşteri riskleri azalır.
Malın satışında daha etkin rol oynar.
İhracatı teşvik aracı olarak reklam :
Reklam :Malların hizmetlerin ve düşüncelerin geniş kitlelere duyurulması ve benimsetilmesi amacıyla bir ücret karşılığında, kişisel olmayan bir biçimde sunulmasıdır.
Reklam araçlarından bazıları :Sirküler, İhracat katalogları, Uluslararası Sosyal, Teknik ve Bilimsel Yayınlar, Örnek gönderme, Dış ülkelerdeki Ticaret Ateşelikleri, Uluslararası sergi ve fuarlar, Üretici ve ihracatçıların dış pazarları ziyaretidir.
ÜNİTE 11
Muhasebe :işletmeyle ilgili ekonomik etkinliklerin tanımlanması, ölçülmesi ve karar vericilere iletilmesi sürecini kapsar.Muhasebe sistemi işletmenin finansal durumu, faaliyet sonuçları, finansal başarımı konularında bilgi sağlar.
İşletme ile ilgili bilgi sunmanın temel amacı finansal tablolardır.Finansal tablolar, işletmenin finansal durumunu ve faaliyet sonuçlarını para birimi itibarıyla gösteririler.Muhasebe işletmenin dili olarak adlandırılır.
İşletme içi bilgi kullanıcılar :İşletme ile ilgili her türlü finansal bilgiyi elde etme yetkisine sahip işletme yöneticilerinden oluşur.
İşletme dışı bilgi kullanıcılar :İşletme dışında olan fakat işleme ile doğrudan ekonomik ilgisi olan veya olma eğiliminde olan taraflardır.Yatırımcılar, kredi verenler, müşteri, satıcılar ve devlet ( Kamu ve basın dolaylıdır.)
Muhasebenin gelişimini şekillendiren değişkenler
1 )İşletme ve sermayenin kaynakları arasındaki ilişki
2 )Politik ve ekonmik bağlar
3 )Yasal sistemleri
4 )Ekonomik sistemleri ve gelişmişlik düzeyi
5 )Kültürel değerler
1 )İşletme ve sermayenin kaynakları arasındaki ilişki :ABD ve İngiltere’ de bireysel yatırımcılar sermayenin temel sağlayıcılarıdır.
Sermayenin kaynakları ile işletme arasındaki ilişkilerin muhasebe üzerinde etki eden unsurları
Yatırımcı ve kredi verenin kim olduğu
Yatırımcı ve kredi verenin sayısı
Yatırımcı ve kredi verenin yakınlık derecesi
Sermaye piyasalarının gelişmişlik düzeyi
Uluslararası sermaye piyasalarını kullanabilme yeteneği
2 )Politik ve ekonomik bağlar :Ülkelerin bazen yakın politik ve ekonomi bağları dolayısıyla muhasebe sistemlerinde benzerlikler olabilir.
3 )Yasal sistemleri :Muhasebe açısından iki tür yaklaşım vardır.
Yazılı hukuk haline getirilmemiş, GKGMİ geçerli olduğu ülkeler :ABD ve İngiltere’ de muhasebe yöntemleri bağımsız standart belirleyici kuruluşlar tarafından belirlenir.ABD’ de ( ASB ), İngiltere’ de ( FASB )
Yazılı hukuk haline ve yasa haline getirilmiş ülkeler :Avrupa’ da genelde ulusal muhasebe yöntem ve standartlarına uyulur.Avrupa’ daki ülkelerde Roma-Germen veya Kara Avrupa’sı hukuk sistemi geçerlidir
4 )Ekonomik sistemleri ve gelişmişlik düzeyleri :Merkezi planlamanın hakim olduğu ülkelerde muhasebe sistemi devletteki planlama yapan tarafların ürün temelli bilgi gereksinimlerini karşılamaya yöneliktir.Piyasa temelli sistemlerde ise yöneticiler ise yatırımcılar kâr ve maliyet temelli bilgiler isterler.
5 )Kültür ve kültürel değerler :Ölçme, işletmenin stokları, maddi duran varlıklarını nasıl değerlendirdiğiyle, açıklama ise işletmelerin işletme dışı bilgi kullanıcılarına finansal raporlar aracılığıyla hangi kapsamda ve türde bilgi sunduğuyla ilgilidir.
Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu ( IASB ) :Merkezi Londra’ da bulunan, bağımsız, özerk muhasebe standartları hazırlama konusunda genel kabul görmüş tek otoritedir.Kurul kamu yararına, genel amaçlı finansal tablolarda, şeffaf ve karşılaştırılabilir bilgiyi gerekli kılan, tek ve yüksek kalitede, anlaşılabilir ve uygulanabilir global muhasebe standartları geliştirmeyi amaçlamaktadır.Ek olarak dünya genelinde muhasebe standartlarını birbirine yakınlaştırmayı amaçlamaktadır.Avrupa Komisyonu, 2005 yılının başından itibaren tüm Avrupa’ da IASC standartlarının zorunlu olarak uygulanacağını ilan etmiştir.Uluslararası finansal raporlamayı önemli hale getiren olgular uluslarüstü finansman ve yatırımlardır.
Amaçları
Muhasebe standartlarını oluşturmak, yayınlamak, kabul görmelerini sağlamak, uygulamalarını geliştirmektir.
Uluslararası Muhasebeciler Federasyonu ( IFAC ) :Muhasebe mesleğinin dünyadaki en üst kurumudur.118 ülkeden 159 ülke üyedir.Dünya muhasebecilerinin yüksek kalitede hizmet vermelerini destekleyerek, kamu yararını korumak amacıyla faaliyet göstermektedir.Temel amacı, kamu çıkarlarına hizmet etmek, dünya genelinde muhasebe mesleğini güçlendirmek ve güçlü uluslar arası ekonomilerin gelişmesine katkıda bulunmaktır.
Uluslararası İşbirliği ve Kalkınma Örgütü ( OECD ) :Türkiye’ ninde içinde bulunduğu 24 ülke üyedir.Amacı ekonomik büyüme ve kalkınmayı sağlamaktır.1976 yılında işletmelerin gönüllü olarak açıklayacakları finansal bilgilerin neler olduğunu bir tüzükle belirlemiştir.Uyumlaştırma konusunda üye ülkeleri cesaretlendirecek bir katalizör görevi görür.
Avrupa Birliği ( AB ) :Yönergeler oluşturarak üye ülkelerin muhasebe uygulamalarını AB’ nin kurallarının paraleline getirmek için kurallar koymaktadır.Bu yönergeler finansal tabloların karşılaştırabilirliğini artırmıştır.
Uluslararası Menkul Kıymetler Komisyonları Örgütü ( IOSCO ) :1987 yılındaki yapılan yıllık konferansında
Muhasebe ve denetimde ortak standartların kullanılmasını teşvik etme kararı aldı.
Yabancı paralı finansal tabloların çevrimi :Yabancı bağlı şirketler faaliyetlerini, faaliyette bulundukları ülkenin para birimi itibarıyla kayda alırlar.Dolayısıyla finansal tablolarını ana şirketin ülke para birimi itibarıyla yeniden ifade etmek zorundadır.Bu işleme çevrim denir.
Çevrimle ilgili sorunlar :
Uygun çevrim yönteminin seçimi
Uygun çevrim kurunun seçimi
Çevrimden doğan kâr ve zararın muhasebeleştirilmesi
Çevrim yöntemleri
1 )Cari olan - Cari olmayan kalemler yöntemi :Varlıklar elde edildikleri, kaynaklar ise oluştukları tarihte geçerli kurdan çevrilir.Gelir tablosu kalemleri ortalama kurdan çevrilir.Çevirimden doğan kâr ve zarar, dönem kâr ve zararında yer alır.
2 )Parasal olan - Parasal olmayan kalemler yöntemi :Parasal varlıklar ve yükümlülüklerle ilgili kalemler cari döviz kuru ile çevrilir.Parasal olmayan kalemler ise tarihi kurdan çevrilir.Gelir tablosu ortalama kurdan çevrilir.
3 )Zaman faktörüne dayalı yöntem :Parasal varlıklar ve borçlar parasal değerleri ile ilgili oldukları tarihteki kurdan çevrilmelidir.Tarihi maliyetlerle yabancı paralı finansal tablolara taşınan varlıklar ise tarihi kurla değerlenir.Farklı kurlar kullanıldığı için bilanço denk çıkmaz.
4 )Cari kur yöntemi :Bu yönteme göre, tüm varlık ve borçlar bilanço tarihindeki kurdan, özkaynaklar ise tarihi kurdan değerlenir.Çevirimden doğan kârlar özkaynaklarda indirim veya ek olarak raporlanır.
Finansal tabloların çevirimine esas olan muhasebe standartları :
IASC tarafından hazırlanan döviz kurlarındaki değişimlerin muhasebeleştirilmesi ile ilgili standart ülkemizde TMS 12 olarak geçer.Bu standart yabancı ülkelerdeki bağlı ortaklıkları ikiye ayırır.
Otonom bağlı ortaklıklar :Ana şirketten bağımsız çalışırlar.Gelir ve giderleri yerel koşullara göre değişir.Ana şirketle arasındaki işlemler çok düşüktür.Yerel para birimi fonksiyoneldir.Cari kur yöntemi kullanılır.
Entegre bağlı ortaklıklar :Ana şirkete bağlı veya uzantısı gibi çalışırlar.Ana şirketin kararları faaliyet ve gelirlerini etkiler.Kur farkı bağlı ortaklığın parasal kalemlerinden çok ana şirketin yabancı işletmedeki yatırımını etkiler.Zaman faktörüne dayalı çevrim yöntemi kullanılır.
Konsolide finansal tablolar :Ana şirketin ve bağlı şirketlerin faaliyetlerinin birleştirilerek tek bir para birimi cinsinden ifade edilmiş tek bir finansal tablo setinden oluşur.Grup içindeki şirketlerin biribiriyle yapmış oldukları işlemler elenir.
Uluslararası işletmeler toplam vergi yüklerini hafifletmek için başvurduğu yöntemler
Transfer fiyatlaması :Ana şirketler grubundaki bir şirketin gruptaki diğer bir şirkete mal yada hizmet sattığında uyguladığı fiyata denir.Bunu da pazar fiyatına bakarak veya keyfi fiyat belirleyerek yapar.
Vergi cennetleri :Vergi yükünü hafifletmek için faaliyelerini vergi cennetlerinde sürdürürler veya uluslararası işletme kendisine ait markanın sahipliğini Cayman Adalarındaki bir bağlı şirkete verir.Bağlı şirketler markayı kullanmak için bu şirkete ücret ödemek zorunda kalır.Cayman Adalarında lisans gelirleri vergiye tabi olmadığı için uluslararası işletmenin toplam vergi yükü azalmış olur.
Ü N İ T E 12
Ulusal ve uluslararası finansal yönetim :Çağdaş finans teorisinde işletmelerin birincil amacı, hissedarların varlıklarını ya da işletme değerini maksimum yapmak olarak belirtilir.
Yatırım kararları :İşletmenin hangi alanlara, ne miktarda ve ne zaman yatırım yapacağını belirler.
Finansman kararları :İşletmelerde planlanan yatırımların ne kadarının öz sermaye ile ne kadarının da borçla finanse edileceğini belirler.
Ekonomik, siyasal ve yasal koşullar
1 )Ödemeler dengesiyle ilgili politikalar
Ödemeler bilançosu :Ülkenin yerleşikleri ile yerleşik olmayanları arasındaki tüm ekonomik işlemlerin sistematik biçimde tutulan kayıtlarıdır.
2 )Para politikaları :Ödemeler dengesini, enflasyonu, istihdamı ve ekonomik büyümeyi etkileyebilmek için, fonların elde edilebilirliğini ve maliyetini kontrol etmektir.
3 )İktisadi kalkınma politikaları :Ülkeler iktisadi kalkınmalarını hızlandırmak için uluslar arası işlemelere girdilerin önemli bir bölümünü yerel piyasalardan sağlanması gibi baskılar uygularlar.
Joint Venture :İki veya daha fazla işletmenin belirli bir faaliyeti birlikte başarmak üzere kaynaklarını birleştirerek oluşturdukları ortaklıklardır.
4 )Vergi politikaları :Yabancı yatırımları çekmek için başta çeşitli vergi üstünlükleri yapıp daha sonra bunları kaldırabilirler.
5 )Politik risk :Genelde politik istikrarın olduğu ülkeler tercih edilir.
Döviz :Nakde en kolay dönüştürülen araçlardır.
Döviz piyasası :Yabancı paraların alınıp satıldığı ya da bir ulusal paranın diğer bir ulusal paraya dönüştürdüğü piyasalardır.Londra, New York ve Tokyo sırası ile en büyük döviz piyasalarıdır.
Efektif :Nakit şeklindeki yabancı paralara denir.
Arbitraj :Fiyat farklarından yararlanmak üzere finansal varlık veya finansal olmayan varlıkların aynı veya piyasalarda alınıp satılmasıdır.
Çapraz kur dolara bağlı olarak diğer paralar arasındaki kurun hesaplanmasına denir.
Kur marj ( Spread ) döviz alış kuru ile döviz satış kuru arasındaki farktır.
Borçlu işlem :İthalat, dış ülkelere yapılan seyahat harcamaları, dış ülkelere yapılan finansal yatırımlardır.
Dış fazlalık :Alacaklı işlemlerin, borçlu işlemlerden daha fazla olması durumudur.
Dengesizlik :Alacaklı ve borçlu işlemler arasındaki farklılıktır.
İnterbank kuru :Bankaların kendi aralarındaki 1 milyon doların üstündeki işlemlere uyguladıkları kurlara denir.
Vadeli döviz piyasaları
Vadesiz döviz piyasası ( Spot ) :Belirli bir kur üzerinden değiştirilmesi düşünülen dövizlerin taahhüt edilmesiyle, taahhüt edilen dövizlerin değişiminin aynı zamanda olmasıdır.
Vadeli döviz piyasası :Anlaşma ile taahhüt edilen dövizlerin fiilen değiştirilmesi, taraflarca belirlenen günde yapılmasıdır.
Vadeli döviz primi :Vadeli teslim kurunun, spot döviz kurundan yüksek olmasıdır.
Vadeli kur iskontosu :Vadeli kur spotunun döviz kurundan daha düşük olmasıdır.
Düz ( Flat ) kur :Vadeli ve spot döviz kurunun eşit olmasıdır.
Forward :Alıcı ve satıcısına belirli bir ürünün, önceden belirlenmiş bir fiyattan önceden belirlenmiş gelecekteki bir tarihte teslimini öngören bir işlemdir.
Forward döviz kuru :Gelecekteki bir zamanda teslim edilecek dövizin fiyatıdır.
Forward sözleşmeler :Alıcı ve satıcıdan başka üçüncü bir taraf olmadan, alıcı ve satıcının istedikleri miktarda ve sürede yapılır.
Futures sözleşmeler döviz, hazine bonosu, tahvil, mal gibi finansal veya finansal olmayan değerleri belli bir tarihte , belli bir fiyattan organize bir piyasadan alma veya satma sözleşmesidir.
Opsiyon sözleşmesi :Bir real ya da finansal varlığın belirli bir sürede, önceden belirlenmiş bir fiyattan satın alma ya da satma hakkı veren sözleşmedir.
Döviz alış opsiyonu :Yabancı bir parayı belirli bir fiyattan önceden belirlenmiş sürede satın alma hakkı veren sözleşmelerdir.
Döviz satış opsiyonu :Bir yabancı parayı sabit bir fiyattan belirli bir sürede satma hakkı veren bir sözleşmedir.
Avrupa türü opsiyon :Opsiyon hakkı sözleşme süresinin sonunda kullanılmaktadır.
ABD türü opsiyonlar :Opsiyon hakkı, sözleşme süresince istenildiği zaman kullanılmaktadır.
Uygulama fiyatı :Opsiyon sözleşmelerinde opsiyonun hangi fiyattan uygulanacağını gösteren fiyata denir.
Borsa opsiyon sözleşmeleri döviz türleri, uygulama fiyatları, en düşük işlem miktarı ve vade tarihleri standartlaştırılmıştır.
Para swapı :Bir yabancı paraya bağlı olan aktif ve pasifleri başka bir paraya çevirmede kullanılmaktadır.
Faiz swapı :Kredi değerliliği farklı olan işletmelerin sabit faizli ve değişken faizli kredilerinin değiş tokuş edilmesidir.
Döviz kuru riski döviz kurlarında ortaya çıkabilecek değişmelerden kaynaklanan zarar etme olasılığıdır.
Muhasebe kur zararı :Ana işletmenin bulunduğu ülke parasının yavru işletmelerinin bulunduğu ülke parası karşısında değer kazanması sonucunda muhasebe kur zararı ortaya çıkar.
Muhasebe kur kârı :Ana işletmenin bulunduğu ülke parasının yavru işletmelerinin bulunduğu ülke parası karşısında değer kaybetmesi sonucunda muhasebe kur kârı ortaya çıkar.
Döviz alacak ( artı pozisyon ) :Borçlar lehine olan pozisyondur.
Döviz borçları ( eksi pozisyon ) :Alacak lehine pozisyondur.
Ekonomik risk döviz kurlarındaki dalgalanmaların, uluslar arası işletmenin değeri ( nakit akışları ) üzerindeki etkidir.
Döviz kuru sistemleri
Sabit döviz kuru sistemleri dış ödemeler bilançosunu dengelemek için yürürlüğe konulan dolaysız emir ve yasaklarla döviz kullanımını kontrol altında tutmaktır.Fiyatı merkez bankası belirler.Uzun süre sabit tutulan döviz kuru develüasyon veya revalüasyonla değiştirilmektedir.
Ayarlanabilir sabit kur sistemi :Bretton Woods para sistemi ile oluşturulmuştur.Döviz kurları arz ve talebe göre alt ve üst limitler içinde dalgalanabilmektedir.Üstünlüğü limitler arasında meydana gelebilecek değişiklikler daha kolay tahmin edilebilmektedir.
Esnek kur sistemi ( Kirli floating ) dalgalı kur yada floating olarak da adlandırılan bu sistemde dalgalanmalara sınır konulmamakta ve merkez bankalarının müdahalesi olmamaktadır.Müdahaleler döviz arz ve talebi dikkate alınarak gizli kararlar ve ölçüler içinde yapılmakta olup bu da döviz kuru riskini arttırmaktadır.
Karma kur sistemi
Yönetimli dalgalanma dövizin piyasadaki arz ve talebe göre belirlenmesi ilkesinden hareket edilmekle birlikte aşırı dalgalanmalarda müdahale söz konusudur.
Pariteler kur sistemi :Belirlenen kurlar belirli aralıklarla ve fiyat istatistikleri gibi kamuya açıklana bir kısım göstergelere bağlı olarak değiştirilmektedir.
Parasal birlikler :Belirli bölgede yer alan ülkelerin paralarını sabit kurlardan biribirine bağlayıp, diğer ülke paralarına karşı dalgalanmaya bırakmalarıdır.Parasal birliğe dahil ülkelerde sabit kur uygulanmaktadır.AB’ nin tek para birimi Euro’ dur.
Günümüzde Brretton Woods sisteminin yıkılmasından sonra, IMF’ nun kuruluş yasasında değişiklik yapılarak, her ülke kendi koşullarına uygun kur sistemi benimseyeceği kabul edilmiştir.
Eurodolar piyasası :Bir ulusal paranın onu çıkaran ülkenin sınırları dışında oluşan piyasalardır.
Europara piyasalar :İşlemlerin dolar dışındaki paralar cinsinden yapılmasıdır.
Ü N İ T E 13
Dolaylı yatırımlar ( Mali veya portföy yatırımları ) :Finansal varlıklara yapılan yatırımlardır.
Doğrudan yatırımlar ( Reel yatırımlar ) :Üretime yönelik yatırımlardır.
Uluslararası yatırım şekilleri
Lisans anlaşmaları :İşletmenin elindeki teknolojiyi veya üretim yöntemini belirli bir ücret karşılığında kiralamasıdır.ABD’ de en yaygın olarak kullanılan bir işbirliği şekli Joint Venture’ dir.
Joint Venture :İki veya daha fazla işletmenin belirli bir faaliyeti birlikte gerçekleştirmek üzere oluşturdukları bir ortaklıktır.JV‘ lerin pazara ulaşma, teknoloji ve ölçek ekonomileri olmak üzere üç önemli nedeni vardır.JV’ lerin üstünlüğü yatırım yapılan ülkenin rekabet koşulları, kültürü, dili, politik sistemi ve iş koşulları konusunda yerel ortaklardan bilgi sağlar ve belirsizliğin yüksek olduğu ülkelerde yatırım yapmanın riskini ve maliyetini paylaşır.Kamulaştırma riskini azaltır.
Birleşme :Birleşen işletmelerin hukuki ve ekonomik bağımsızlığı son bularak yeni bir işletme kurulmasıdır.
Satın alma :Hukuki ve ekonomik bağımsızlığı son bularak diğer işletmelenin tüzel kişiliği altında yapılan birleşmelerdir.
Doğrudan yatırımla dolaylı yatırım arasındaki farklar
Doğrudan yatırımda Dolaylı yatırımda
Ana firmanın yönetimi altındadır. Ana firmanın yönetime müdahele amacı yoktur.
Üretim teknolojisi, yönetim bilgisi ve marka değerini Sadece sermaye yatırımı getirir.
beraberinde getirir.
Yatırımcı gerçek kişilerdir. Yatırmcılar büyük firmalardır.
Faiz, anapara ödemesi, hisse senedi, kâr payı ve Bunların yanısıra royaltiler, servis ücretleri, komisyonlar,
sermaye kazancı vardır. transfer fiyatlaması vardır.
Yatırım süresi uzundur. Süre bir kaç güne inebilmektedir.
Riski çeşitli ve büyük boyutludur. Risk daha azdır.
Doğrudan yatırımın başlıca koşulları
1 )Yerel işletmelere göre rekabet üstünlüğü vardır, bu ürün ve finans piyasalarının mükemmel olmasından kaynaklanır.
2 )Doğrudan yatırımı tercih etmesi için ihracat ve lisans anlaşmasından daha yüksek net fayda sağlaması gerekir.
İşletme ünlü ise ve bu ün lisansla korunacaksa
Satış sonrası hizmetler önemli ise bu hizmeti kendi vermek için tercih eder.
Üretilen ürün ululararası firmanın ürün yelpazesinde bir ürün ise
Yeni ürünler müşterilere önemli bilgilerin ulaştırılmasını gerektirir.
İşletmenin faaliyetlerindeki çeşitlenme nedeni ile riski düşürüyorsa tercih edilir.
3 )Taşıma, işgücü, materyal ve benzeri faktörlerin maliyet analizi yapılarak en uygun yer seçilmelidir.
4 )Zamanlaması uygun olmalıdır.
Uluslararası işletmelerde yatırım kararları
Çalışma sermayesi yatırımları ( İşletme sermayesi, döner varlıklar, cari varlıklar ):İşletmelerin en geç bir yıl içinde paraya dönüşebilen varlıklarıdır.
Duran varlık yatırımları :Bir yıldan uzun sürede paraya dönüşebilen varlıklardır.En önemlisi sabit varlıklar da denilen duran varlıklardır.
Uluslararası yatırım değerleme yöntemleri
NBD :Bir yatırım projesinin ekonomik ömrü boyunca sağlayacağı tüm nakit girişlerden, projenin neden olacağı nakit çıkışlarının uygun bir iskonto oranıyla bugünkü değerlerinin farkı alınarak bulunur.Sonuç negatif ise elenir.Pozitif en büyük değer seçilir.
NBD = Projeden sağlanacak nakit girişlerinin şimdiki değeri - Yatırım harcamalarının şimdiki değeri
İKO :Projenin ekonomik ömrü boyunca sağlayacağı nakit girişleriyle projenin neden olacağı nakit çıkışlarının bugünkü değerlerini eşitleyen iskonto oranıdır.İKO’ nın işletmenin beklediği kârlılıktan büyük veya eşit olması durumunda proje kabul edilir.İKO bir projenin gerçek kârlılığını gösterir.
Projeden sağlanacak nakit girişlerinin şimdiki değeri = Yatırım harcamalarının şimdiki değeri
Her iki yöntemde paranın zaman değerini dikkate alan iskonto edilmiş nakit akışları yöntemlerindendir.
Yatırım projesiyle ilgili öngörülmesi gereken nakit akışları
Başlangıç yatırım harcamaları :Arazi, makina, araç ve gereçlerin sağlanması ve çalışma sermayesi, lisans harcamaları
Ekonomik ömür boyunca faaliyetlele ilgili nakit akışları
Diğer nakit akışları :Amortismanlardan sağlanan vergi tasarrufu, idari giderler, yerel ve dış ülkelere ödenecek vergiler
Yatırımın kalıntı değeri :Projenin ekonomik ömrünün sonundaki değeri
Sabit varlıklara yatırım kararlarında risk
1 ) İşletme ve finansman riski :Endüstri ve işletmenin finansal yapısından kaynaklanır.
2 )Enflasyon ve döviz kuru riski :Fiyat düzeyi ve para değerindeki dalgalanmalardan kaynaklanır.Döviz riski ulusal yatırımlarda olmaz.Uluslararası yatırımlarda olur.
3 )Politik risk :Ekonomik sistemin köklü olarak değişmesi sonucunda yerli ve yabancı işletmelerin devletleştirilmesi, kamulaştırma veya transfer edilecek fonların bloke edilmesidir.
Nakit akışlarına uygulanacak iskonto oranını belirlemek için birinci yöntem tüm riskleri tek bir problemmiş gibi kabul ederek nakit akışlarına uygulanacak riskleri artırmak şeklinde bir yol izlenir.Ekonomik ve politik istikrarın olduğu ABD veya İngiltere’ de uygulanacak iskonto oranı % 6 iken Rusya ya da Ortadoğu gibi ülkelerde bu oran % 20’ lere çıkmaktadır.İkinci yöntem ise nakit akışlarını iskonto etmede tartılı ortalama sermaye maliyeti kullanılır.Proje bazında hesaplanır.
Riskin dikkate alınmasında kullanılan yaklaşımlar
En az geri ödeme süresini kısaltmak
Beklenen kârlılık oranını yükseltmek
Risk indirim maliyeti için nakit akışlarını ayarlamak
Belirli bir riskin özel etkisini yansıtarak nakit akışlarını ayarlamak
Beklenen nakit akışları yerine belirlilik eşitliklerini kullanmak
Uluslararası işletmelerde çalışma sermayesi yönetimi :Çalışma sermayesi yönetmiyle ilgili kararlarla işletmeler, işletme değerini en yüksek seviyeye çıkarmaya çalışmaktadır. Çalışma sermayesini oluşturan kalemler kasa ve bankadaki para ve benzerleri, geçici yatırımlar alacaklar ve stoklardır.
Çalışma sermayesi yönetiminde karşılaşılan zorluklar
Para değerindeki dalgalanmalar
Potansiyel döviz kontroller
Çok sayıdaki vergi uygulamaları
Uluslararası finansman ve yatırım fırsatları
Merkezileşmiş nakit yönetimi :Her bir bağlı kuruluşun en az nakit miktarının üzerindeki nakti merkezi bir hesaba transfer etmesi sağlanır.Atıl fonlar en alt düzeye çekilmiş olur ve tek elden nakit yönetiminin üstünlüğünden faydalanır.
Yararları
İşletme yalnız işlem amaçlı nakit bulundurarak daha az nakitle yönetilebilir.
Kârlılık artar, finansman maliyeti düşer.
Kararlar merkezi yönetimden alınacağından rasyonelleşme sağlanır.
Faaliyetlerden tek bir grup sorumlu olacağından, nakit ve portföy yönetiminde uzmanlaşma sağlanır.
Uluslararası tahsilat
SWIFT :Uluslararası standardize edilmiş mesaj ağıdır.900’ ün üzerindeki banka katılmıştır.Ağa dahil bankalar arasında finansal işlemlerini çok hızlı bir şekilde gerçekleştirmektedir.
Netleştirme :Birimler arasında fon akışını azaltmak üzere kullanılan bir tekniktir.Ana işletmeye bağlı işletmeler arasında mahsuplaşma şeklinde yapılır.
Transfer fiyatlaması :Bir işletme grubunun bir üyesine ya da üyenin diğerine, bir ürünü satarken uyguladığı fiyattır.Bu uygulama fonların bir ülkeden diğerine çıkmasını ve daha az vergi verilmesini sağlar.
Ü N İ T E 14
Uluslararası üretim yapmaya karar veren bir işletmede şu sorulara cevap aranmalıdır.
Hangi pazara hitap edecektir.
Bütünleşme derecesi ne olacaktır.
Tedarikçiler nerededir.
Üretim tek bir tesiste mi birden fazla tesiste mi yapılacaktır.
Tesisler biribiriyle ilişkili mi yoksa otonom olarak mı faaliyet gösterecektir.
İşletme ne gibi üretim ekipmanlarına gereksinim duymaktadır.
Hangi mevki uygundur.
Ar-ge çalışmaları nerede konumlanacaktır.
Üretim sistemi faaliyetleri :Bunlar üretim ve destekleme faaliyetleridir.
1 )Üretim faaliyetleri :İşçileri, hammaddeyi ve makineleri kullanarak arzulanan kalitede ve bütçede belirtilen maliyetlerde üretim yapmak amaçlanmaktadır.Bu amacın gerçekleşmesini sağlayan faktörler ise şunlardır.
a )Düşük üretim miktarı :Saptanan miktarda üretim yapılmasını engelleyen nedenler,
Tedarikçilerin girdileri istenilen zamanda ve istenilen kalitede sağlayamaması
Personelin görevi ile ilgili yeterince bilinçli olmamasıdır.( Düşük koordinasyon )
Yaşanan devamsızlıklar
b)Aşırı ürün kalitesi :Kalite standartlarının çok yüksek olması durumunda uluslararası işletmeler ulus dışındaki tesislerinde daha düşük kaliteli ürünü farklı bir marka adıyla üretmekle çözmektedir.
Kalite :Bir mal ya da hizmetin belirlenen gereksinimleri karşılama yeteneğidir.Mal ve hizmeti ekonomik olarak üreten ve tüketici isteklerine yanıt veren bir üretim sistemine denir.Tüketicilerin arzu ettiği niteliklerde ürünün istenilen zaman ve yerde ve uygun bir fiyatla sunulmasından oluşan bir bütündür.
c )Aşırı üretim maliyetleri :Üretim esnasında gerçekleşen maliyetlerin bütçede belirlenen üretim maliyetlerinden yüksek olması durumudur.Eş zamanlı üretim sistemini benimseyen işletmeler stok kavramını ortadan kaldırmaktadır.
2 )Destekleyici faktörler :
a )Satın alma :Üretim satın alma biriminin sağladığı hammadde, üretim gereci ve makineleri kullanmaktadır.
b )Bakım :Binaların ve ekipmanların bakımıdır.En yaygın uygulama üretim durduğunda eskimiş parçaların değişimidir.
c )Teknik fonksiyon :Üretimle ilgili spesifikasyonları sağlar.Girdi ve bitmiş ürünlerin kalitesini kontrol eder.
Global ürün ve hizmetlerin, işletmelere sağladığı yararlar :
Maliyetleri azaltma
Kalitenin geliştirilmesi
Tüketici bağımlılığının artması
Rekabet gücü
Maliyetleri azaltma :Global ürün ve hizmet geliştirmenin en yaygın nedeni olarak gösterilmektedir.Maliyetleri azaltma içinde, satın alma, üretim ve yatırım maliyetlerinde tasarruf ve ar-ge çalışmalarında kolaylık sağlamak sayılabilir.
Kalitenin geliştirilmesi :Peters ve Waterman tarafından gerçekleştirilen Mükemmeli Arayış adlı çalışmada başarılı işletmelerin temel özelliklerinden biri olarak ‘’ sadece en iyi yapılan işe bağlı kalıp onunla ilgilenmek’’ gösterilmektedir.Bu işletmeler, çeşitlilik kavramını benimseyen işletmelerdir.Kalitenin geliştirilmesi, maliyetlerin azaltılması kadar olmasa da ürün standartlaştırılması için önemlidir.
Tüketici bağlılığının artması :Tüketim ürünlerinde, standartlaştırma müşteri bağlılığını artırmaktadır.Endüstriyel ürünler ise standartlaşmayı desteklemektedir.
Rekabet gücü :Tamamen standartlaştırılmış global ürün, ürün maliyetlerinin düşürülmesi yoluyla rekabet gücünü arttırmaktadır.
Uluslar arası işletmelerde üretim sistemi ile ilgili karar alanları :
1 )Global kaynaklama :Bu karar ‘’ yap ya da satın al ‘’ kararı olarak adlandırılır.Bu karara bağlı olarak iki temel yapı ortaya çıkmaktadır.
Adil düzenlemeler
Uluslararası joint venture üretim
Kontrollü uluslararası üretim
Adil olmayan düzenlemeler
Uluslar arası satın alma
Uluslar arası satın alma anlaşması
2 )Global faaliyetleri konumlandırma :Bu teori, faaliyetlerin özellikle hammaddenin, işgücünün ve üretim girdilerinin en ucuz olduğu ülkelere yatırım yapılmasını öngörmektedir.Buna karşın stratejik üstünlük teorisi, üretim maliyetlerini tek değerleme ölçütü olarak kabul etmemektedir.Verimlilik ve kalite, deniz taşımacılığına uygunluğu, sermayenin maliyeti, ekonomik altyapı ve politik riskleri içermektedir.Geleneksel uluslararası işletmelerde faaliyetlerin konumlandırılması için iki temel strateji söz konusudur.İlki özellikle fabrikalar ve diğer üretim varlıklarını düzenleyerek aynı üretimi birden fazla ülkede gerçekleştirmek, diğeri ise faaliyetlerini kendi ülkelerinde yoğunlaştırmaktı.İşletme faaliyetlerinin nerede konumlandırılacağı ve nasıl koordine edeceği stratejik yönetimin bir parçasıdır.
Micheal Porter bu konuda dört matrisi önermektedir.
İhracat temelli strateji değer yaratma faaliyetleri ana ülkede gerçekleştirilirken satış, dağıtım gibi faaliyetler ülke dışında gerçekleştirilmektedir.
Ülke merkezli strateji :Müşterilerin bazı ürünlerin sadece belirli ülkelerde en iyi şekilde üretildiğine ya da bu ülkelerden geldiğine inanmalarından kaynaklanmaktadır.
Yabancı doğrudan yatırım :En önemli yabancı pazara giriş stratejilerindendir.Hükümetler açısından bakıldığında fabrikalar istihdam ve gelir kaynağıdır.
Saf global strateji :Faaliyetleri en uygun bir ya da birkaç ülkede gerçekleştirilmektedir.Satın alma İngiltere’ de, ar-ge faaliyetleri Almanya’ da, hammadde süreçleme Meksika’ da ve montaj Kanada’ da gibi.
3 )Global ürün ve hizmet geliştirme :İki yöntem vardır.Birincisi az tercih edileni olmakla beraber en yaygın olan, varolan ulusal ürünleri global pazarlara uyarlamaktır.İkincisi ve en çok tercih edileni, global pazarlar göz önünde bulundurularak ürün geliştirmektir.Bu yaklaşım tek pazar için ürün geliştirmekten çok daha üstünlükler getirmektedir.
4 )Teknoloji seçimi :Uluslararası işletme açısından bakıldığında, genellikle oldukça yüksek bir sermaye gerektiren en son teknolojinin seçilmesi tercih edilmektedir.Bu yöntem, sadece en iyi sermaye, yoğun ekipman ve süreçleri kullanarak verimliliği artırmakla kalmıyor aynı zamanda personelden kaynaklanan sorunları da azaltmaktadır.Yatırım yapılan ülke açısından bakıldığında ise, en son teknolojinin kullanılması umulandan daha az iş fırsatlarına neden olur.
Ü N İ T E 15
Geleneksel düşünce yapısı Global düşünce yapısı
Uzmanlaş Daha geniş açıyı aramaya yönel
Öncelik belirle Çelişkileri dengele
İşi yönet İşlemi uygula
Sonuçları kontrol et Değişimin akışına uy
Kendini yönet Çeşitliliğe değer ver
İçerde öğren Global bazda öğren
İşletmeler uluslararası pazara girme nedenleri
Üst düzey yönetimler buna zorlanabilir.
Ortak girişim teklifi alan işletmenin bu öneriyi değerlendirmesi
Keskin ülke içi rekabet
Uluslararası piyasaları potansiyel kâr merkezleri olarak değerlendirilmesi
İşletmeler çok uluslaşma nedenlerini savunma ve saldırma stratejileri olmak üzere iki grupta toplanır.
a )Saldırma stratejileri ( Rekabet talebi engeller ) Bu kısaltmadır.Dikkat et.
Uluslararası rekabet :Sektörde ölçek ekonomisi söz konusu ise yani üretim arttıkça maliyet düşüyorsa rakip firmalar belli bir satış miktarını garanti altına almadan pazara girmez.Pazara ilk giren fiyatı düşürerek pazara girişi engeller.
Ticaret engeller :Ticaret engelleri ihracat ithalattan çok uluslararası yatırıma yöneltir.Gümrük tarifesi, kota, yerel ürünlere öncelik verme gibi sınırlamalar ihracatı engeller.
Düzenlemeler ve sınırlamalar :Yatırım yapmadan yabancı ülkelere girişi zorlaştırmaktadır.
Tüketici talepleri :Yabancı ülkelerde faaliyetlere başlamak genellikle tüketici taleplerini karşılamak ya da pazardaki sorunlara çözüm bulmak amacıyla olmaktadır.
b )Savunma stratejileri ( Pazar ölçekleri kaynakları ve maliyetleri teşvik eder )Bu kısaltmadır.Dikkat et.
Ölçek ekonomisi :İşletmenin üretim tesislerinin ölçeği büyüdükçe verimlilikte sağlanan artış veya birim başına düşen sabit maliyetlerin düşmesi nedeniyle üretim maliyetlerinin düşmesidir.Üretimde ölçek ekonomisi ise büyük miktarlarda üretim yapılmasıyla elde edilmiştir.
Uluslararası pazarlar :Ülke içi pazar doyduğu zaman uluslararası pazarlara yönelmek gerekir.
Kaynak edinimi ve maliyetleri düşürme :Hammaddenin ucuz olduğu yerlerden düşük taşıma maliyeti ile temin etmek,üretim ve personel maliyetlerinin düşük olduğu yerlerde üretim yapmakta uluslararası faaliyetlerdendir.
Teşvikler :Yabancı sermayeyi ülkesine çekmek isteyen ülkeler vergi indirimi, vergi muafiyeti gibi teşvikleri uygularlar.
Global strateji geliştirmede aşamalar
1 )Misyon ve amaçlar
Misyon :İşletmenin varlık nedenini veya işletmenin kendini nasıl bir işletme olarak görmek istediklerini açıklar.
Müşteri kitlesi ve hedef pazarı
Temel teknolojileri
Genel iş yapma felsefesi
Kendini nasıl gördüğüdür.
Global amaçları :Pazarlama, kârlılık, finans ve arge’dir.
2 )Çevrenin değerlendirilmesi
Politik durum :Son yıllardaki karışıklık olarak gösterilen ve uluslar arası işletmeler açısından çok değişken ve kontrol edilemeyen siyasal yapıyı temsil etmektedir.
Nakit durumu :Enflasyon ve nakit değişimi gibi uluslararsı faaliyetlerdeki kârlılığı önemli ölçüde etkileyen diğer riskleri içermektedir.
Milliyetçilik :Yatırım yapılan ülke hükümetinin genellikle yabancı işletmeleri etkileyen bağımsızlık ve ekonomik gelişme amaçlarını içermektedir.
Uluslar arası rekabet :Rekabeti etkileyen beş temel güç vardır.
Pazara yeni giriş
Varolan ürün ya da hizmet tehditleri
Tedarikçilerin pazarlık gücü
Alıcıların pazarlık gücü
Varolan rakipler arasındaki rekabet
3 )İç analiz :İşletmenin rekabet üstünlüğünü tanımlamak için rakiplerle kıyaslandığında üstünlükleri ya da zayıflıklarını tanımlamaktadır.
4 )Rekabet analizi
Swot analizi :İşletmenin bir bütün olarak mevcut durumunun ve deneyimlerinin incelenmesi, üstün ve zayıf yönlerinin tanımlanması ve bunların çevre şartlarıyla uyumlu hale getirilmesi sürecine verilen addır.
Global stratejilerin sınıflandırılması
1 )Sınır ötesi global rekabet :Yüksek sermaye maliyetlerinde ve sadece tek bir pazara odaklanmış olan rakiplerden kaynaklanan rekabet nedeniyle, tüm endüstride ve oldukça geniş bir ürün yelpazesi ile çalışmak için gerekli kaynaklara sadece birkaç işletme sahiptir.
2 )Global odaklanma dünya çapındaki bir rekabet için belirli bir pazar payına odaklanmayı ifade eder.Dünya çapında birkaç ürüne odaklanmayı ifade eder.Böylece pazardaki değişime çabuk cevap verir.Maliyet kontrolüne olanak sağlar.
3 )Ulusal odaklanma :Yerel Pazar koşullarına uyum sağlayarak uluslar arası işletme, rakiplerine oranla ürünlerini tüketicilerin gereksinmelerine çok daha başarılı bir şekilde karşılayacak yapıya dönüştürebilmektedir.
4 )Korumalı nişler :Rekabetlere karşı hükümetin sağladığı özel bir konum ya da sadece hükümetin kullandığı ürünleri üreterek özel bir konuma almayı hedefler..Bu tür işler hükümet tarafından işletmenin sahibi ünvanı ile kontrol edilmektedir.
