MALZEME TEKNİĞİ DENEY RAPORU
Deneyin Amacı : Metallerin imalatının kontrolü , en iyi özellikleri elde etme , yeni alaşımlar ve imal usulleri araştırma , dayanıksızlık ve kazaların sebebini bulma gibi problemlerde metallerin fiziki yapısı incelenerek bu problemlere çözüm aranmıştır. Burada metalografik inceleme yapılmıştır.
Deneyde kullanılan araç ve gereçler : Her işte olduğu gibi burada da eksiksiz bir numunenin hazırlanması gerekmektedir. Düzeltme ve parlatma işleminde elimizde kolayca tutabilmemiz için numunelerin 15 ila 20 mm çapında , 20-25 mm yükseklikte olması istenir. Numunenin kesilebilmesi için bir testere kullanılır. Testereyle kesilen yüzeylerin kesilebilmesi için ve ayrıca yüzeylerin düzeltilmesi için elle asitleme yapılmaktadır. Bundan önce ise yüzeyler güzelce zımparalanmalıdır.
Numunenin faz yapısının incelenmesinde kullanılan mikroskopta iki mercekli objektif bulunmaktadır. Ayrıca mikroskobun büyütücü kısmında dört tane lens kullanılmıştır. Mikroskop altında numuneyi 50-1000 defaya kadar büyüterek inceleyebiliriz. Numunenin daha iyi görülebilmesi için netlik ayarı yapılmaktadır. Bu ayar düğmeleri ile merceklerin mesafeleri ve açıları ayarlanmaktadır. Ayrıca numuneyi daha iyi inceleyebilmek için mikroskobun üzerinde birde lamba bulunmaktadır.
Deneyin yapılışı : İç yapısı incelenecek olan malzemeden elle tutulacak büyüklükte bir numune testere ile kesilmektedir. Kesilen numunenin yüzeyindeki testere izlerini yok etmek için yüzeyler zımparalanır. Sonra yüzeylerin parlaması için bir beze asit dökülerek silinir. Bunu yapmamızın nedeni fazların üzerindeki fazla enerjiyi almaktır. Böylece faz yapısını daha rahat görebiliriz. Numune hazırlandıktan sonra numunenin mikroskoba uygun şekilde konulması gerekir. Aksi taktirde malzemenin faz yapısı hakkında fazla bir bilgi edinemeyiz. Bu sebepten dolayı mikroskobun ayar düğmesi ile gerekli ayarlar yapılmaktadır. Gerekli ayarlar yapıldıktan sonra mikroskoptan bakıldığında numunenin faz yapısını görebiliriz.
Deneyde Ç1020 , Ç1050 , lamel grafitli dökme demir kullanılmıştır. Her bir numune yukarıdaki işlemlere göre hazırlanmıştır. Bu numuneler birer birer mikroskop altına yerleştirilerek gerekli ayarlamalar yapılarak faz yapıları incelenmiştir.
Deneyde elde edilen bulgular : Numuneler birer birer mikroskopta incelendiğinde aşağıdaki faz yapıları görülmüştür.
Ç1020 çeliği
Ç1050 çeliği
Lamel grafitli dökme demir
Deneyde elde edilen bulguların değerlendirilmesi : Perlit , ferrit oldukça mukavemetlidirler. Ç1020’de Ç1050’ye göre daha az perlit vardır. Bundan dolayı daha mukavemetsizdir. Lamel grafitli dökme demirde perlit ve ferrit miktarı tahmin edilemediğinden mukavemeti belirlemek daha zordur. Çeliğin bünyesinde bulunan %C oranına göre mukavemeti değişir. Çelik içersinde C şu şekilde bulunur.
a)Katı eriyik + katı eriyiğindeki gibi
b)Fe ile kimyasal bileşik oluşturur. Çelik bünyesinde C serbest halde bulunmaz. Serbest karbona grafit demir denir. Dökme demirlerin içinde C hem serbest halde hem de bileşik halde bulunur. Dökme demirlere doğru gidildikçe sertlik oranı %C oranı arttıkça sertlik ve mukavemet artarken süneklik azalmaktadır. Mukavemet %C oranının 0.8 değerinden sonra belli bir değerde düşmektedir.
Metalografi :Metallerin iç yapısının incelendiği bilime metalurji ve özelliklerinin incelenmesine ve ölçülmesine metalografi denir.
Dağlama yapılmasının nedenleri : Gerçek yapı özelliklerini ortaya çıkarmak için , mikroskobik inceleme için hazırlanan numunelerinin bir çoğu son bir hazırlama aşamasına gereksinim duyarlar. Bu gereksinim dağlama yapılarak giderilir.
(x-0.008)=P(0.8-X)
Ç1020
=0.8
P=0.2 0.8*(X-0.08)=0.8*(0.8-X) HB
X=0.0064+0.16
X=0.1664
Ç1050
=0.2
P=0.8 0.2*(X-0.008)=0.8*(0.8-X
X=0.64+0.0016 0.8 C %C
X=0.6416
Deneyin Amacı : Metallerin imalatının kontrolü , en iyi özellikleri elde etme , yeni alaşımlar ve imal usulleri araştırma , dayanıksızlık ve kazaların sebebini bulma gibi problemlerde metallerin fiziki yapısı incelenerek bu problemlere çözüm aranmıştır. Burada metalografik inceleme yapılmıştır.
Deneyde kullanılan araç ve gereçler : Her işte olduğu gibi burada da eksiksiz bir numunenin hazırlanması gerekmektedir. Düzeltme ve parlatma işleminde elimizde kolayca tutabilmemiz için numunelerin 15 ila 20 mm çapında , 20-25 mm yükseklikte olması istenir. Numunenin kesilebilmesi için bir testere kullanılır. Testereyle kesilen yüzeylerin kesilebilmesi için ve ayrıca yüzeylerin düzeltilmesi için elle asitleme yapılmaktadır. Bundan önce ise yüzeyler güzelce zımparalanmalıdır.
Numunenin faz yapısının incelenmesinde kullanılan mikroskopta iki mercekli objektif bulunmaktadır. Ayrıca mikroskobun büyütücü kısmında dört tane lens kullanılmıştır. Mikroskop altında numuneyi 50-1000 defaya kadar büyüterek inceleyebiliriz. Numunenin daha iyi görülebilmesi için netlik ayarı yapılmaktadır. Bu ayar düğmeleri ile merceklerin mesafeleri ve açıları ayarlanmaktadır. Ayrıca numuneyi daha iyi inceleyebilmek için mikroskobun üzerinde birde lamba bulunmaktadır.
Deneyin yapılışı : İç yapısı incelenecek olan malzemeden elle tutulacak büyüklükte bir numune testere ile kesilmektedir. Kesilen numunenin yüzeyindeki testere izlerini yok etmek için yüzeyler zımparalanır. Sonra yüzeylerin parlaması için bir beze asit dökülerek silinir. Bunu yapmamızın nedeni fazların üzerindeki fazla enerjiyi almaktır. Böylece faz yapısını daha rahat görebiliriz. Numune hazırlandıktan sonra numunenin mikroskoba uygun şekilde konulması gerekir. Aksi taktirde malzemenin faz yapısı hakkında fazla bir bilgi edinemeyiz. Bu sebepten dolayı mikroskobun ayar düğmesi ile gerekli ayarlar yapılmaktadır. Gerekli ayarlar yapıldıktan sonra mikroskoptan bakıldığında numunenin faz yapısını görebiliriz.
Deneyde Ç1020 , Ç1050 , lamel grafitli dökme demir kullanılmıştır. Her bir numune yukarıdaki işlemlere göre hazırlanmıştır. Bu numuneler birer birer mikroskop altına yerleştirilerek gerekli ayarlamalar yapılarak faz yapıları incelenmiştir.
Deneyde elde edilen bulgular : Numuneler birer birer mikroskopta incelendiğinde aşağıdaki faz yapıları görülmüştür.
Ç1020 çeliği
Ç1050 çeliği
Lamel grafitli dökme demir
Deneyde elde edilen bulguların değerlendirilmesi : Perlit , ferrit oldukça mukavemetlidirler. Ç1020’de Ç1050’ye göre daha az perlit vardır. Bundan dolayı daha mukavemetsizdir. Lamel grafitli dökme demirde perlit ve ferrit miktarı tahmin edilemediğinden mukavemeti belirlemek daha zordur. Çeliğin bünyesinde bulunan %C oranına göre mukavemeti değişir. Çelik içersinde C şu şekilde bulunur.
a)Katı eriyik + katı eriyiğindeki gibi
b)Fe ile kimyasal bileşik oluşturur. Çelik bünyesinde C serbest halde bulunmaz. Serbest karbona grafit demir denir. Dökme demirlerin içinde C hem serbest halde hem de bileşik halde bulunur. Dökme demirlere doğru gidildikçe sertlik oranı %C oranı arttıkça sertlik ve mukavemet artarken süneklik azalmaktadır. Mukavemet %C oranının 0.8 değerinden sonra belli bir değerde düşmektedir.
Metalografi :Metallerin iç yapısının incelendiği bilime metalurji ve özelliklerinin incelenmesine ve ölçülmesine metalografi denir.
Dağlama yapılmasının nedenleri : Gerçek yapı özelliklerini ortaya çıkarmak için , mikroskobik inceleme için hazırlanan numunelerinin bir çoğu son bir hazırlama aşamasına gereksinim duyarlar. Bu gereksinim dağlama yapılarak giderilir.
(x-0.008)=P(0.8-X)
Ç1020
=0.8
P=0.2 0.8*(X-0.08)=0.8*(0.8-X) HB
X=0.0064+0.16
X=0.1664
Ç1050
=0.2
P=0.8 0.2*(X-0.008)=0.8*(0.8-X
X=0.64+0.0016 0.8 C %C
X=0.6416
