MUHASEBE DENETİMİ VE MALİ ANALİZ
İktisadi faaliyet ve olaylarla ilgili iddiaların önceden saptanmış ölçütlere uygunluk derecesini araştırmak ve sonuçları ilgi duyanlara bildirmek amacıyla, tarafsız kanıt toplayan ve bu kanıtları değerlendiren sistematik sürece denetim denir.
Muhasebe bölümü, geçerli finansal bilgileri karar alıcılara yarayacak biçimde düzenleyerek sunar.
Finansal karar alıcıların kararlarında mali tablolara güvenebilmeleri için gereken en önemli faktör bağımsız uzmanlar tarafından hazırlanmış bir denetim raporunun olmasıdır.
Yeterli ve kaliteli denetim kanıtlarının toplanması amacıyla izlenen yollara denetim işlemleri (yordamları) denir.
Denetçinin toplayacağı denetim kanıtlarının miktarını belirleyen etmenler: Denetlenen müşterinin durumu, İncelenen hesabın niteliği, İç kontrol sistemlerinin etkinliği, Denetçinin yargısı
Denetçinin tarafsız ve dürüst davranmalarını öngören standarda Bağımsız davranma denir.
Maddi doğruluğu saptamaya yönelik denetim işlemleri uygulanmak suretiyle araştırılacaklar:
Alacaklara ilişkin değerlemenin uygun olarak yapıldığının saptanması, Büyük defter nakillerinin doğruluğunun saptanması, Önemli muhasebe politikalarının açıklanmış olduğunun araştırılması, Stokların fiziki olarak var olduklarının saptanması
Raporlama standartlarına göre, denetçinin bildireceği görüş türleri: Görüş bildirmekten kaçınma, Olumlu görüş bildirme, Olumsuz görüş bildirme, Şartlı görüş bildirme
Bağımsız dış denetimin aşamaları:
Denetim raporunun düzenlenmesi, Denetim faaliyetlerinin planlanması, Denetim programının yürütülmesi
Denetim sürecinin kapsamı: Müşteri seçimi ve işin alınması, Müşteri işletmeyi tanıma amacıyla faaliyetlerle ilgili bilgi toplama, İşgücü ve zaman planlaması, İç kontrol sisteminin gözden geçirilmesi.
Denetim faaliyetlerinin son aşaması Bulguların raporlanmasıdır.
Denetçinin gözetim işlevi: Tamamlanan işin gözden geçirilmesi, Denetim ekibinin üyeleri arasında görüş farklılıklarının çözümlenmesi, Önemli sorunlar hakkında devamlı bilgi elde edilmesi, Yardımcıların yönlendirilmesi ve eğitilmesi
Hakkında özel olarak bilgi sorulmuş finansal konularda bilgi sahibi üçüncü kişilerin denetçiye doğrudan doğruya verdikleri yazılı cevaplara Doğrulamalar (Teyitler) denir.
Muhasebe kayıt ortamından elde edilen kanıtlar: Yevmiye defteri, Büyük defter, Yardımcı defterler, Muhasebe el kitabı
İşletmede kıymet hareketi doğuran her olayın ayrı olarak ele alınıp, kayıtlara doğru olarak geçirilip geçirilmediğinin, değerlemenin doğru olarak yapılıp yapılmadığının ve kapanış hesaplarına uygun bir biçimde yansıtılıp yansıtılmadığının karşılaştırılması suretiyle tek tek incelenmesine Doğrudan denetim denir.
Denetim çalışma kağıtlarının sağladığı yararlar:
Genel kabul görmüş denetim standartlarına uyumu belirlemek, Uygulanan denetim işlemlerini ve varılan sonuçları belgelemek, Denetim raporunun hazırlanmasına yardımcı olmak, Aynı işletmenin gelecek dönemlerdeki denetimlerinde yol gösterici olmak.
Bilgi sahibi sorumlu bir kişinin belirli bir olay, durum, hesap veya işlem hakkında imzalayarak verdiği yazılı ifadeye Yazılı bildirim denir.
İç denetim bölümü, tarafsızlığını ve bağımsızlığını sağlamak için Yönetim kuruluna karşı sorumlu olmalıdır.
İç kontrol sistemi ortamını etkileyen işletme içi etmenler: Yönetimin önderliği, Organizasyon yapısı, Personel, İç denetim
Nakit denetiminin temel amacı Nakit tutarının genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uygun olarak kaydedildiğini ve nakdin kontrol altında olduğunu belirlemek
Alacaklarla ilgili olarak muhasebe bölümünün sorumluluğunda yer alanlar: Müşteri hesapları ile ilgili olarak aylık hesap özetlerinin hazırlanması, Satış yevmiyesinin tutulması, Alacaklar yardımcı hesaplarının tutulması, Alacakların kayıtlardan silinmesi ve müşteri hesaplarına alacak kaydı
Tahsilata ilişkin iç kontrol kapsamında yer alanlar: Aylık müşteri hesap özetlerinin çıkarılması, Bankada bulunan nakitler üzerindeki muhasebe kontrolü, Aylık banka mutabakatlarının hazırlanması, Kredili satışlardan tahsilat üzerindeki muhasebe kontrolü
Stoklara ilişkin etkin bir iç kontrol sisteminin gereği olarak yapılacak işlemler:
Satın alma isteğinin, üretim ya da stok kontrol bölümünden gelmesi Satın alma yetkisinin satın alma bölümüne ait olması Her satın alma işlemi için ayrıbir satın alma emri hazırlanması Satın alma bölümünün talep edilen kalitedeki malları en düşük fiyatla almaktan sorumlu olması
Stoklar içinde yer alanlar: Yarı mamuller, Konsinye verilen mallar, İlk madde ve malzeme, Ticari mallar
Fiziki inceleme tekniği stokların denetiminde yaygın olarak kullanılır.
Maddi duran varlıklara yapılan ilavelere ilişkin denetim işlemleri:
Satın alma işleminin işletme politikasına uygun olarak onaylanıp onaylanmadığının araştırılması Varlığın işletmeye girdiğini kanıtlayan belgenin İncelenmesi Varlıklara yüklenen, taşıma, montaj vb. giderlerin doğrulanması Önemli tutarlardaki alımlarda varlığın fiziki olarak incelenmesi
Maddi duran varlıklar grubunda yer alanlar: Demirbaşlar, İşletmenin faaliyetlerinde kullanmak üzere kendi inşa ettiği binalar, Taşıtlar, Arsa ve araziler
Maddi duran varlıkların denetimine başlamadan önce denetçinin yapacağıilk işlem İç kontrol sisteminin gözden geçirilmesi
Uzun vadeli borçların denetiminde yapılanlar: Borç sözleşmelerinin tüm koşullarına uyulup uyulmadığını araştırmak Tahakkuk eden faizlerin doğruluğunu araştırmak Borç tutarlarının doğruluğunu araştırmak Borçların finansal tablolarda tam ve açıkça yer alıp almadığını incelemek
Esas sermayeden ödenmemiş sermaye indirildiğinde ödenmiş sermaye elde edilir.
